3.10.2015
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Τον Σεπτέμβριο του 2015 δημοσιεύθηκε ένα άρθρο του καθηγητή Δημήτρη Κιτσίκη με επικεφαλίδα: «Ελληνικός σιωνισμός: Ελλάς-Ισραήλ, βίοι παράλληλοι». Πράγματι, Έλληνες και Ισραηλινοί ακολουθούν βίους παραλλήλους, διαχρονικά, μέσα στην ιστορία. Αμφότεροι οι λαοί αυτοί έχουν κοινές καταβολές (πολιτισμικές, αλλά και γλωσσικές-θρησκευτικές) στο αρχιπέλαγος του πλανήτη, δηλ. τη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου. Ένας Ισραηλινός αθλητής, ο καλαθοσφαιριστής Ντόρον Τζάμσι, πριν από μερικά χρόνια αναφώνησε: «Είμαι Έλλην»!
Όπως όμως έχουμε και άλλοτε σημειώσει, θα πρέπει να γίνει σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα σε λέξεις, έννοιες και ορισμούς που μερικοί μπερδεύουν (σκοπίμως ή από άγνοια). Για παράδειγμα, ΑΛΛΟ το κράτος του Ισραήλ, που είναι πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό, και ΑΛΛΟ ο διεθνής ιουδαϊσμός που εξαπλώνεται ως διασπορά (κατά το ελληνικό ή το αρμενικό υπόδειγμα) σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη! Ισραηλινός = ο κάτοικος του κράτους του Ισραήλ. Ισραηλίτης = ο πιστός της θεολογίας του ιουδαϊσμού. Συνεπώς, και εδώ παρατηρούνται τεράστιες πολλές φορές αποκλίσεις, όπως π.χ. ανάμεσα σε έναν Ορθόδοξο Χριστιανό κάτοικο του ελλαδικού κράτους και σε έναν Έλληνα πιστό της πατρώας θρησκείας («δωδεκαθεϊστή») που ζει στο εξωτερικό…
Το ζήτημα φυσικά είναι τεράστιο. Και οι παρερμηνείες που γίνονται πάνω σ’ αυτό είναι πολλές. Μας διασκεδάζει, για παράδειγμα, κάθε φορά που διαβάζουμε κείμενα που… συγχέουν Ισραήλ, σιωνισμό, ταλμουδισμό, εβραϊκή διασπορά κτλ. και τα θεωρούν όλα αυτά «ένα και το αυτό»!!! Όμως όλα αυτά μεταξύ τους έχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις και θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στις εκτιμήσεις μας. Όπως το ίδιο ισχύει και για την έννοια του «σιωνισμού». Διότι ΔΕΝ υπάρχει ένας ενιαίος σιωνισμός σε ολόκληρη την υφήλιο! Αλλά, αντιθέτως, υφίστανται διάφορες σιωνιστικές συνιστώσες, που κάποιες φορές έχουν ανάμεσά τους διαφορές τοπικές, άλλοτε χρονικές κτλ.
Το όνομα του κινήματος προέρχεται από τον ιστορικό λόφο Σιών της Παλαιστίνης. Ως πολιτικό κίνημα (βλ. και το παλαιότερο άρθρο μας «Η γέννηση του πολιτικού σιωνισμού») ξεκίνησε τον 19ο αιώνα, αναβιώνοντας και την αρχαία γλώσσα των Εβραίων, έχοντας ως «Βίβλο» του το πόνημα του Τέοντορ Χερτσλ «Το εβραϊκό κράτος» (1896). Αυτό δεν ήταν κάτι το παράξενο. Την ίδια ακριβώς εποχή, με την άνοδο του εθνικισμού και της θεωρίας του εθνοκράτους, παρατηρήθηκαν σε ολόκληρη τη Γη παρόμοια εθνικιστικά κινήματα: όλα αυτά ήταν κινήσεις «αλύτρωτων» λαών που αναζητούσαν να αποκτήσουν πατρίδα μέσα στη λογική (όπως προείπαμε) του «έθνους-κράτους». Έτσι, τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού αυτοκρατορίες διαλύονταν (π.χ. η Οθωμανική ή η Αυστροουγγρική), ενώ ευρωπαϊκές αποικίες έπεφταν στα χέρια των ντόπιων λαών μέσα από εθνοαπελευθερωτικούς αγώνες.
Πέραν όμως του καθαρά πολιτικού σιωνισμού, δηλ. της επιδίωξης των απανταχού Εβραίων να οικοδομήσουν ένα δικό τους κράτος, διώχνοντας από τη γη της Παλαιστίνης τους ιμπεριαλιστές αποικιοκράτες, υπάρχουν και άλλα είδη «σιωνισμού». Διότι, με την πάροδο του χρόνου, η λέξη «σιωνισμός» επεξέτεινε τη σημασία της και απέκτησε έννοιες παραπλήσιες ή και διαφορετικές της αρχικής. Κατήντησε σε ορισμένες περιπτώσεις να σημαίνει κάτι σαν «μεσσιανισμός» ή «αλυτρωτισμός», δηλ. η τάση ενός λαού, μίας ομάδας ανθρώπων ή και μίας κοινωνικής κίνησης να υλοποιήσει τη «μεγάλη ιδέα» του μέσω μίας μεταφυσικής αντίληψης των πραγμάτων.
Σήμερα στις ΗΠΑ υπάρχει ο περίφημος «χριστιανικός σιωνισμός». Δεν είναι βέβαια εβραϊσμός, ούτε καν κάποια ιουδαϊκή αίρεση από τις πολλές που υπάρχουν στις ΗΠΑ, αλλά πρόκειται για έναν ακραίο ψευτοχριστιανισμό, ο οποίος θέλει να επιβάλλει τις (δήθεν) «χριστιανικές» του αξίες σε ολόκληρο τον πλανήτη με τις μεθόδους που ακολουθεί, υποτίθεται, και ο διεθνής σιωνισμός! Θέλει λοιπόν ο «χριστιανικός σιωνισμός» να δείχνει «εβραϊκός» σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία και την τακτική του, όπως βέβαια και σε ό,τι αφορά τη μυστικιστική του τάση ως προς το να ερμηνεύει τα φαινόμενα του γύρω μας κόσμου. Πολλοί «τηλε-ευαγγελιστές» στις ΗΠΑ, με περίσσιο φανατισμό, δεν είναι παρά «χριστιανοσιωνιστές», δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στην Παλαιά Διαθήκη και στο βιβλίο της Αποκαλύψεως του Ιωάννη.
Στην Ελλάδα εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια, μέσω της Ακροδεξιάς που «φώλιασε» εντός της Νέας Δημοκρατίας (Αντώνης Σαμαράς, Μάκης Βορίδης, Άδωνις Γεωργιάδης), ο λεγόμενος «ελληνικός σιωνισμός». Αυτός, κατά το πρότυπο του αμερικανικού «χριστιανικού σιωνισμού», υποτίθεται ότι μάχεται για τις αξίες του ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, ακολουθώντας και αυτός τις τακτικές, τη στρατηγική, τη νοοτροπία κτλ. του εβραϊκού σιωνισμού. Διακρίνεται από τον έντονο αντικομμουνισμό του και είναι ιδιαίτερα φιλοεβραϊκός: προωθεί την ιδέα γεωστρατηγικού άξονα της Ελλάδας με το Ισραήλ, ενώ διατηρεί στενές σχέσεις με διεθνείς εβραϊκές οργανώσεις, όπως για παράδειγμα την περιβόητη AJC [Αμερικανοεβραϊκό Συμβούλιο] του Ντέιβιντ Χάρις στις ΗΠΑ. Το 2013, κατόπιν «εντολής» της AJC, οι «Ελληνοσιωνιστές» -με πρωθυπουργό τότε της Ελλάδας τον Αντώνη Σαμαρά- συνέλαβαν και φυλάκισαν την αντισημιτική Χρυσή Αυγή.
Από εκεί και έπειτα, διακρίνουμε ακόμη μερικά είδη «σιωνισμού». Υπάρχει ο «εργατικός σιωνισμός», ο οποίος ξεκίνησε από την ανατολική Ευρώπη και θεωρεί ότι το Ισραήλ πρέπει να γίνει… κομμουνιστικό κράτος, το οποίο θα είναι οργανωμένο πάνω στη βάση των «κομμούνων» («κοινοβίων»)! Όντως, το Ισραήλ αρχικά (μετά την ίδρυσή του, το 1948), οργανώθηκε επί των εβραϊκών «κιμπούτς», που ήταν σοσιαλιστικού τύπου, γι’ αυτό και το νεότευκτο τότε κράτος ήταν υπό την προστασία της σταλινικής Σοβιετικής Ένωσης… Υπάρχει επίσης ο «εθνικιστικός σιωνισμός», ο οποίος ξεπήδησε μέσα από τον πολιτικό σιωνισμό και πιστεύει ότι το όραμα του εβραϊκού γένους δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη! Ότι η ίδρυση του ισραηλινού κράτους το 1948 δεν είναι παρά ένα ανολοκλήρωτο βήμα προς το όραμα του «Μεγάλου Ισραήλ», το οποίον θα περιλαμβάνει τα γειτονικά αραβικά εδάφη, αλλά και… την Κύπρο, την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα!... Υπάρχει ακόμη ο «ορθόδοξος σιωνισμός», ο οποίος έρχεται συνεχώς σε αντίθεση με τον πολιτικό σιωνισμό (ειδικά με τον «εθνικιστικό σιωνισμό», που τον θεωρεί «ναζιστικό»!) και πρεσβεύει ότι η ιδέα του Ισραήλ είναι καθαρά πνευματική: ότι οι Ισραηλίτες, ως θρησκεία πάνω απ’ όλα, δεν χρειάζονται καν δικό τους κράτος και γη, αλλά αντίθετα οφείλουν να προσανατολίζονται στην επιτέλεση αποκλειστικά των θρησκευτικών τους καθηκόντων…
Τέλος, να κάνουμε εδώ μία σύντομη αναφορά και στα δύο νεώτερα ιδεολογικά ρεύματα που αναδείχθηκαν τα τελευταία χρόνια μέσα από τον σιωνισμό. Το ένα είναι ο λεγόμενος «νεοσιωνισμός» και το άλλο καλείται «μετασιωνισμός». Ο «νεοσιωνισμός» είναι, θα λέγαμε, μία προέκταση του άλλοτε πολιτικού σιωνισμού του Χερτσλ και αποτελεί μία πιο εκλαϊκευμένη και διαδεδομένη μορφή «σιωνισμού» από ό,τι για παράδειγμα ο πιο «εξτρεμιστικός» «εθνικιστικός σιωνισμός». Κλίνει περισσότερο προς την επέκταση της εβραϊκής ιδέας σε παγκόσμια κλίμακα, μέσω των «αγορών», της παγκοσμιοποίησης και του φιλελευθερισμού. Απ’ την άλλη πλευρά, ο «μετασιωνισμός» επιθυμεί μεν την κυριαρχία του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, χωρίς όμως να αποκλείει από την εν λόγω διαδικασία τους αραβικούς πληθυσμούς της ευρύτερης περιοχής. Μάλιστα, πιστεύει ότι το κράτος του Ισραήλ θα πρέπει να κηρυχθεί επίσημα ως «διεθνοτικό» (όπου συνυπάρχουν δύο διαφορετικά έθνη): Εβραίοι και Άραβες θα αποτελούν ένα ενιαίο κράτος, με το καθένα από τα έθνη αυτά να χαίρει της δικής του αυτονομίας στα δικά του μέρη, στο πλαίσιο πάντα ενός κράτους…