21.05.2022
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Η πρόσφατη ουκρανική κρίση έδειξε και πάλι, σε πλήρη διάσταση, ένα πανάρχαιο ελληνικό φαινόμενο: τον προαιώνιο (αγέννητο και αθάνατο) ελληνικό διχασμό. Ως δικέφαλος αετός, ως κρανίο με δύο εγκεφάλους και όχι έναν, ο ελληνισμός πάντοτε διασπάται· βλέπει ταυτόχρονα σε Ανατολή και Δύση, έχει αυτό που λέμε “δύο ψυχές”. Η διπλή φύση των Ελλήνων, με τους μισούς να εχθρεύονται τους άλλους μισούς, φέρνει ασταμάτητα δράματα, φέρνει συνεχώς στο προσκήνιο την Ελληνική Τραγωδία...
Αυτό δείχνει και η “ακτινογραφία της κρίσης” των τελευταίων ετών. Οι Έλληνες χωρίζονται διαρκώς σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα -στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και στην καθημερινή ζωή-, με τους μεν να μισούν τους δε. Στον πόλεμο της Ουκρανίας έχουμε τους ρωσόφιλους (φίλους της παλιάς “ανατολικής παράταξης”) και τους ουκρανόφιλους, δηλ. τους ανήκοντες ιδεολογικά στον κόσμο της Δύσης. Αλλά και μέχρι πριν λίγο καιρό, με την πανδημική κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός/Covid-19, είχαμε από τη μία τους περίφημους “αρνητές” και αντιεμβολιαστές, αυτούς που οι εχθροί τους αποκαλούν “ψεκασμένους”, και από την άλλη τους “ορθολογιστές” εμβολιολάγνους, όσους επιδείκνυαν με κάθε τρόπο την πράξη εμβολιασμού τους, όπως π.χ. με ανάρτηση φωτογραφιών στο διαδίκτυο και με λεζάντες του τύπου “χτίζουμε τείχος ανοσίας”.
Πάμε και πιο πίσω... Τη δεκαετία του 2010, για παράδειγμα, η ελληνική κοινωνία είχε μοιραστεί ανάμεσα στους αντιμνημονιακούς και τους μνημονιακούς: σε όσους υποστήριξαν το “Όχι” στο περιβόητο δημοψήφισμα του Τσίπρα το 2015 εναντίον όσων είχαν ψηφίσει “Ναι” στο ίδιο δημοψήφισμα. Ποιο ήταν το υπόβαθρο της κρίσης των Μνημονίων και του συνακόλουθου νεώτερου ελληνικού διχασμού; Ήταν ουσιαστικά ο παμπάλαιος διαχωρισμός των Ελλήνων ανάμεσα σε “παραδοσιακούς” και σε “μοντέρνους”, αντίστοιχα σε όσους κατά βάθος δεν αποδέχονται την ένταξη της Ελλάδας στους δυτικούς θεσμούς (Ε.Ε., ΝΑΤΟ κτλ.) και σε όσους θεωρούν ότι η χώρα πρέπει να ξεφύγει από τις πατροπαράδοτες εμμονές του παρελθόντος -Εκκλησία, οικογένεια, πατρίδα-, ήτοι να απορρίψει το σύνθημα “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών” και να προσχωρήσει ψυχή τε και σώματι στον δυτικό τρόπο ζωής.
“Σύμπτωση επαναλαμβανόμενη παύει να είναι σύμπτωση”, λέει η λαϊκή σοφία... Και πράγματι. Όλοι όσοι σήμερα είναι με τους Ρώσους, οι ίδιοι ήταν προηγουμένως “αρνητές” και κατά του εμβολίου, αλλά και φανατικοί αντιμνημονιακοί και εχθροί του ευρώ πριν από 10 περίπου χρόνια! Αντιστρόφως ανάλογα, αυτοί που τώρα είναι με τους Ουκρανούς και πιστεύουν πως ο Πούτιν είναι ο νέος Χίτλερ, αυτοί λοιπόν οι ίδιοι ήταν επί υγειονομικής κρίσης φανατικά υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού και υπέρ των περιοριστικών μέτρων (μάσκες, αποστάσεις, καραντίνα-”lockdown” κ.ά.), ενώ την περασμένη δεκαετία έλεγαν πως τα Μνημόνια είναι αναγκαίο κακό, το δε ενιαίο νόμισμα του ευρώ μονόδρομος...
Όπως στα Τρωικά οι Έλληνες διχάστηκαν για τη Βρισηίδα και τη Χρυσηίδα, όπως στο Βυζάντιο διχάστηκαν ως “εικονομάχοι” και “εικονολάτρες”, μα και ως “ανθενωτικοί” και “ενωτικοί”, έτσι και το 1821 πολεμούσαν από τη μία τους Τούρκους και από την άλλη... έστησαν μεταξύ τους εμφύλιο πόλεμο (πριν καν η χώρα απελευθερωθεί)! Και το 1919-1922, στην κρίσιμη Μικρασιατική εκστρατεία, ήταν διχασμένοι ανάμεσα σε βασιλικούς-αντιβενιζελικούς και βενιζελικούς-αντιβασιλικούς, με συνέπεια την αναπόφευκτη τραγωδία. Για να μην μιλήσουμε για τη δεκαετία του 1940 και τον εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα σε αριστερούς (κομμουνιστές) και σε δεξιούς (εθνικόφρονες). Ο αιώνιος ελληνικός διχασμός είναι εδώ, ίδιος και απαράλλαχτος χιλιετίες τώρα. Άλλοτε βαμμένος με μπόλικο αίμα, σήμερα γεμάτος με δηλητηριώδες μίσος στα διαδικτυακά κοινωνικά δίκτυα. Το φανερώνει απόλυτα η ανθρωπογεωγραφία της κρίσης. Λίγες οι εξαιρέσεις, ελάχιστες οι λογικές φωνές. Ο φανατισμός υπερισχύει. Και μία νέα ανείπωτη εθνική τραγωδία είναι εν όψει.