17.11.2024
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
«Έχω πρόβλημα με το χρόνο.
Δεν έχω με το θάνατο.
Ο θάνατος είναι φίλος μου.
Ό,τι και να κάνεις στην τέχνη,
δε φτάνει ο χρόνος».
Δημήτρης Λάγιος
Ένας άγγελος της μουσικής επί της Γης υπήρξε, κατά τους φίλους του και όσους αγάπησαν το αθάνατο έργο του, ο αξέχαστος Δημήτρης Λάγιος… Παρά το ότι εγκατέλειψε τα εγκόσμια τούτα νεότατος, εν τούτοις ακόμη και σήμερα δεν είναι λίγοι εκείνοι που εξακολουθούν να συγκινούνται και να δακρύζουν ακούγοντας τις δημιουργίες του ανθρώπου που μελοποίησε με τεράστια επιτυχία μερικούς από τους κορυφαίους ποιητές του τόπου: Οδυσσέα Ελύτη, Ανδρέα Κάλβο, Κώστα Καρυωτάκη, αλλά και του Κυπρίου εθνομάρτυρα Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Μελοποίησε ακόμη τα «Τέσσερα επαναστατικά τραγούδια» του Ρήγα Φεραίου (Βελεστινλή), αλλά και παραδοσιακά και λαϊκά τραγούδια της Ζακύνθου, ακόμη και τους παλαιοδιαθηκικούς Ψαλμούς του Δαβίδ! Συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων, με μεγάλους καλλιτέχνες-τρραγουδιστές της εποχής, όπως ο Γιώργος Νταλάρας, ο Αντώνης Καλογιάννης, η Ελένη Βιτάλη και η Σωτηρία Μπέλλου…
Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, στις 7 Απριλίου 1952. Σπούδασε μουσική, στην οποία είχε κλίση από πολύ μικρός, και κατόρθωσε πολύ γρήγορα με την αξία του να αναδειχθεί σε έναν από τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού πλέον σημαντικούς συνθέτες της Ελλάδας του 20ού αιώνα! Για το μεγαλείο του ανθρώπου αυτού, παραθέτουμε τα όσα δήλωσαν γι’ αυτόν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους Έλληνες της εποχής μας… Ο Μίκης Θεοδωράκης: «Ο άνθρωπος με τα ψυχικά θεμέλια που δεν πρόλαβε να απογειωθεί! Ο λίγος χρόνος δημιουργίας και οι θάλασσες όπου σκορπίστηκε με ευλάβεια δεν του στερούν την αθανασία». Ο Γιώργος Νταλάρας: «Θα ‘ταν καλύτερα αν δεν σε γνώριζα, για να μη νιώθω το βάρος της απουσίας σου»! Κι ο Λευτέρης Παπαδόπουλος: «Ήξερε μουσική! Γνώριζε πολλά. Καταλάβαινε από ποίηση. Αγαπούσε τα παλιά κιτάπια. Αγαπούσε τα πατροπαράδοτα. Κι ήταν σεμνός. Και ντροπαλός. Αναρωτιέμαι, πολλές φορές: Γιατί να χάνονται τέτοιοι άνθρωποι»; Μερικά από τα μουσικά έργα του: «Ρήγας Φεραίος» (1980), «Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας» (1982), «Άη-Λαός» (1984), «Εδώ που γεννηθήκαμε», «Σκιές» (1988) και «Ερωτική πρόβα στο θάνατο» (1991, μετά θάνατον)… Παραθέτονται εδώ οι χαρακτηριστικοί στίχοι του άσματος «Στη χώρα των ψυχών», του 1991:
Φώτα στη νύχτα τυφλώνουν την καρδιά μου
ήχοι σπασμένοι την άσφαλτο κυλούν
σκόνη καπνίζει πάνω απ’ τα όνειρά μου
μαύρες κορδέλες κρεμάω στα μαλλιά
και πάω για αλλού…
Ταξίδι στο βυθό στη χώρα των ψυχών
θάλασσα σκοτεινή που με φιλοξενεί
σαν φωτεινό νησί μέσα στην κόλαση.
Ταξίδι στο άπειρο στη χώρα των ψυχών
χορεύω θλιβερά στην επιφάνεια
τοπίο σε όνειρα θολά, παράνοια.
Φώτα στη νύχτα το πέρασμα κλεισμένο
σκόρπιες ίριδες κομμάτια σίδερα
και σταυροπόδι μονάχη περιμένω
κάποιο φορτίο που δε θα `ρθει
ποτέ στην αγορά…
Τρύπια τα λόγια και μουγκά
που σου τρυπάνε την καρδιά
στο διάστημα λευκή γραμμή
που σ’ οδηγεί στην παρακμή.
Φωτιά στη νύχτα, απορώ πώς δε μας είδες
σαν μαγνήτης μας τίναξες ψηλά
σπάσανε τζάμια γεμίσανε κηλίδες
κι όλα χαθήκανε σε θαυμαστή απουσία,
όλα θολά…
Ταξίδι στο βυθό στη χώρα των ψυχών
θάλασσα σκοτεινή που με φιλοξενεί
σαν φωτεινό νησί μέσα στην κόλαση.
Ταξίδι στο άπειρο στη χώρα των ψυχών
χορεύω θλιβερά στην επιφάνεια
τοπίο σε όνειρα θολά, παράνοια.
Φώτα στη νύχτα προσπάθεια τελευταία.
Μόλις που βλέπω, κάνω να σηκωθώ
μα ξαναπέφτω σε μια τροχιά μοιραία
κι όλα γυρίζουν μ’ έναν μηχανισμό εκρηκτικό.
Τρύπια τα λόγια και μουγκά
που σου τρυπάνε την καρδιά
στο διάστημα λευκή γραμμή
που σ’ οδηγεί στην παρακμή.
Η δράση του Δημήτρη Λάγιου υπήρξε πολυποίκιλη και πολυσήμαντη, πηγαίνοντας μέσα από βαθιά εσωτερικά νοήματα πολύ πιο πέρα από την απλή μουσική και τις, όντως εξαίσιες, μελωδίες του. Το 1985 γνώρισε από κοντά την Κύπρο και συγκλονίστηκε από την τραγωδία της μεγαλονήσου: ενδιαφέρθηκε έντονα για το Κυπριακό ζήτημα και άρχισε επί τούτου να διοργανώνει φεστιβάλ, μουσικές εκδηλώσεις και πορείες. Ήταν ευαισθητοποιημένος γύρω από τα εθνικά και κοινωνικά μας θέματα. Κάποτε ο Λάγιος είχε δηλώσει τα ακόλουθα σπουδαία: «Αισθάνομαι δόκιμος άνθρωπος και δόκιμος μουσικός… Είναι εσωτερικές οι ανάγκες που με κάνουν να τραγουδώ, να γράφω στίχους και μουσική. Όσο και να διαβάζω, όσο και αν ψάχνομαι, δεν έχω βρει ακόμα τον δρόμο μου, δεν έχω καλά-καλά γνωρίσει τον εαυτό μου, δεν έχω μεγαλώσει μέσα μου. Με ενδιαφέρει το μονοπάτι κι ο δρόμος που θα βρω σαν δημιουργός, γι’ αυτό ψάχνομαι συνεχώς»…
«Έφυγε» στις 11 Απριλίου του 1991, μόλις τέσσερις ημέρες μετά τη συμπλήρωση 39 ετών γήινης ζωής, από καρκίνο του πνεύμονα, ο οποίος τον ταλαιπώρησε επί πολλούς μήνες. Άφησε πίσω του, φυσικά, το πολύ μεγάλο έργο του –που δυστυχώς δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει, ενδεχομένως και να τελειοποιήσει έτι περαιτέρω–, καθώς και την αγαπημένη σύζυγό του, Πέγκυ Φοινινή, με την οποία είχαν αποκτήσει μία κόρη: την Υακίνθη. Ο Δημήτρης Λάγιος σε όλες του τις εμφανίσεις προσπαθούσε να μοιάσει στον Χριστό. Και, πράγματι, ένας σύγχρονος «Χριστός» υπήρξε, αυτός ο μέγας Ζακυνθινός μουσικοσυνθέτης, που στο σύντομο πέρασμά του από αυτόν τον κόσμο μάς χάρισε τόσο ωραία ακούσματα… Η σορός του αποτεφρώθηκε, πράγμα πρωτόγνωρο για εκείνη την εποχή, και σύμφωνα με τη θέλησή του οι στάχτες της σκορπίστηκαν στο Ιόνιο, το Αιγαίο και την Κύπρο.
Comentários