Αύγουστος 2009
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη Αν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 μιλούσε κάποιος για ορθόδοξο φονταμενταλισμό, ίσως να θεωρούνταν γραφικός. Μέχρι τότε την ακραία πτέρυγα της ορθοδοξίας την αντιπροσώπευαν οι Χριστιανοί ζηλωτές ή οι αυτοαποκαλούμενοι «Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί» (Γ.Ο.Χ.), που είναι γνωστοί σαν «Παλαιοημερολογίτες». Ήταν αδιανόητο να υπάρξουν μέσα στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο φαινόμενα ανάλογα με το εξτρεμιστικό Ισλάμ ή με κάποιους χριστιανικούς κύκλους των ΗΠΑ (Αναγεννημένοι Χριστιανοί), που φαίνεται να προωθούν τη βία. Καταλύτης για τη ριζική αλλαγή αυτού του σκηνικού ήταν η μεγάλη αλλαγή του 1989-1990. Πράγματι, μέχρι την περίοδο της πτώσης του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη, ο μόνος φορέας της ορθοδοξίας παγκοσμίως υπήρξε ο ελληνισμός (στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη διασπορά). Η μοναξιά αυτή οδήγησε σε ταύτιση στη συνείδηση των Ελλήνων των εννοιών «ελληνισμός» και «ορθοδοξία» και οφειλόταν βεβαίως στην ημιεπίσημη αθεΐα που καλλιεργούσαν τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» σε λαούς με ορθόδοξη παράδοση, δηλαδή στους Ρώσους (το μεγαλύτερο πληθυσμιακά ορθόδοξο έθνος στον κόσμο), τους Βούλγαρους, τους Σέρβους, τους Ρουμάνους κτλ. Ωστόσο, όλα αυτά άλλαξαν άρδην μετά τη χρονιά-σταθμό του 1989. Το κενό που δημιουργήθηκε στις χώρες αυτές καλύφθηκε με διάφορους τρόπους, από τους οποίους το ξύπνημα της θρησκευτικής συνείδησης υπήρξε ο πλέον διαδεδομένος και προσφιλής, ακολουθούμενος από τον εθνικισμό. Έτσι, οι εκκλησίες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης ξαναγέμισαν από κόσμο και σταμάτησαν να αποτελούν μουσεία-μαυσωλεία μιας λατρείας που ήταν σε διωγμό... Δεν είναι καθόλου γνωστό στην Ελλάδα ότι στα κράτη αυτά, αργά αλλά σταθερά δημιουργήθηκαν μικροί μεν αλλά συμπαγείς πυρήνες ορθόδοξου φονταμενταλισμού ή – όπως μπορούμε να τον ονομάσουμε διαφορετικά – ορθοδοξισμού. Πριν τα Χριστούγεννα του 2006 μία είδηση είδε το φως της δημοσιότητας (στα ψιλά φυσικά των ΜΜΕ) και ήταν πράγματι συνταρακτική: ετοιμαζόταν αιματοκύλισμα στον πανάγιο χώρο του Αγίου Όρους! Τι το συγκλονιστικό συνέβη λοιπόν; Είναι γνωστό ότι την πολιτεία του Αγίου Όρους απασχολεί από το 1972 το ζήτημα με την Ιερά Μονή Εσφιγμένου. Η συγκεκριμένη μονή πενθεί επίσημα (έχοντας δίπλα στη σημαία με το δικέφαλο αετό μαύρες σημαίες). Το πρόβλημα ξέσπασε από την ώρα που ο μακαριστός οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας επισκέφτηκε τον Πάπα στο Βατικανό, όπου και συζήτησε την πιθανότητα επανένωσης των Εκκλησιών. Αυτή είναι η ρίζα του προβλήματος για τους αντάρτες Εσφιγμενίτες, ενώ τίθεται εύλογα ένα ερώτημα: γνωρίζουν άραγε όλοι αυτοί που κατηγορούν τους Εσφιγμενίτες ως «σχισματικούς» ή «ακραίους» πως όταν προέκυψε το πρόβλημα με τη μη μνημόνευση του πατριάρχη Αθηναγόρα, οι πιο πολλές μονές του Αγίου Όρους ήταν με το μέρος της Μονής Εσφιγμένου; Η διαφορά είναι ότι η παραπάνω μονή παρέμεινε πιστή στις απόψεις της, ενώ οι άλλες μονές με τα χρόνια «συμμορφώθηκαν» και υπαναχώρησαν από τη «γνήσια ορθόδοξη χριστιανική» θέση, την οποία διατήρησε μόνο η Εσφιγμένου... Στα τέλη του 2006 λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση σκέφτηκε να διατάξει επέμβαση των ΜΑΤ στη Μονή Εσφιγμένου, η οποία προγραμματίστηκε για τις 23 Δεκεμβρίου 2006, ούτως ώστε να απομακρυνθούν από τη μονή τους και από το χώρο τους στις Καρυές οι «επικίνδυνοι» μοναχοί! Κάποιοι τότε παρατήρησαν ότι οι σύγχρονοι δημοκράτες δρομολόγησαν κάτι που δεν είχαν τολμήσει στο παρελθόν ούτε οι Οθωμανοί κατακτητές, ούτε οι Ναζί, ούτε οι αντάρτες κομμουνιστές στον εμφύλιο... Τελικά η κυβέρνηση υιοθέτησε πιο συναινετικές θέσεις, που εκτόνωσαν προσωρινά το ζήτημα. Σύμφωνα με «πηγή» των ελληνικών υπηρεσιών πληροφοριών, που βρέθηκε στη Μονή Εσφιγμένου, ειδικά από το 2005 έως και το 2007 οι Εσφιγμενίτες πέρασαν τα πάνδεινα, αφού τελούσαν υπό καθεστώς πλήρους απομόνωσης. Μην έχοντας ούτε ρεύμα, ούτε νερό (ούτε φυσικά προμήθειες φαγητού), έπιναν το νερό της θάλασσας και έτρωγαν ρίζες για να επιβιώσουν! Τους κράτησε όρθιους η ακλόνητη πίστη στο δίκιό τους, γι’ αυτό και στα τείχη της δοκιμαζόμενης Μονής οι καλόγεροι ανέγραψαν σε πανώ το σύνθημα «Ορθοδοξία ή θάνατος!», πράγμα που ήταν έτοιμοι να υλοποιήσουν, αφού σε περίπτωση εισβολής των αστυνομικών θα τίναζαν το μοναστήρι στον αέρα!... Ο ορθοδοξισμός που φώλιασε στη Μονή Εσφιγμένου έχει την απαρχή του στη δεκαετία του ’60, όταν κάποιοι κοσμικοί Παλαιοημερολογίτες (που ήδη είχαν «κόψει» τις σχέσεις τους με το Πατριαρχείο) μπήκαν σαν μοναχοί στην εν λόγω Μονή. Σιγά-σιγά, με την πάροδο των ετών, κατάφεραν και επηρέασαν το σύνολο των μοναχών, ενώ οι ενέργειες του Αθηναγόρα πυροδότησαν την ήδη τεταμένη κατάσταση. Έτσι, το 1972 κυρήχτηκε ο «ανένδοτος αγώνας» της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου ενάντια σε οτιδήποτε θα επιχειρούσε να εκσυγχρονίσει και να εκκοσμικεύσει το Άγιον Όρος (για παράδειγμα στράφηκαν εναντίον της τοποθέτησης τηλεφώνων και της κατασκευής δρόμων στα όρια της περιοχής του Άθω!). Επικράτησε το ασκητικό πνεύμα και το ορθόδοξο ήθος: χαρακτηριστικό ήταν ότι απαγορεύτηκε η είσοδος στη μονή σε όσους φορούσαν κοντομάνικες μπλούζες ή είχαν μακριά μαλλιά (οι «κοινώς λεγόμενοι χίπηδες», όπως τους ονόμασαν οι Εσφιγμενίτες)... Ένα άλλο ζήτημα, που σχετίζεται με τη συγκεκριμένη μονή, και το οποίο απασχόλησε τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας, έχει να κάνει με την περίφημη κρύπτη της Εσφιγμένου. Επειδή στα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια η Μονή Εσφιγμένου έγινε πολλές φορές στόχος πειρατικών επιδρομών, θεωρήθηκε καλό να δημιουργηθεί μία μεγάλη καταπακτή, σε μεγάλο βάθος στα άδυτα του μοναστηριού, όπου και τοποθετήθηκαν τα χρυσά κειμήλια και οι αμύθητοι θησαυροί της. Το ίδιο έγινε και με τα σπάνια χειρόγραφα που φυλάσσονται στο χώρο της, μεταξύ των οποίων άγνωστα έργα Ελλήνων φιλοσόφων, αλλά και το πρώτο χειρόγραφο από χαρτί που βρέθηκε στον ελλαδικό χώρο! Κι όμως παρά τα φοβερά πλούτη της Μονής, οι μοναχοί ζουν τόσο λιτά που δεν μπορεί να το διανοηθεί άνθρωπος: τρώνε ένα πιάτο τραχανά ή χυλό, μαζί με κανά δυο μαραμένες ελιές και ένα ξεροκόμματο! Φυσικά ούτε λόγος δε γίνεται για θέρμανση το χειμώνα, αφού στα κελιά δεν υπάρχει ούτε τζάκι και το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος για να προστατευτεί απ’ το κρύο είναι να ρίξει πάνω του παλιές κουβέρτες!... Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα της Μονής Εσφιγμένου (όπως έδειξε και το περιστατικό των Χριστουγέννων του 2006) αναζωπυρώθηκε. Παρά τις αποφάσεις του ελληνικού κράτους και της επίσημης Εκκλησίας για αποχώρηση των Εσφιγμενιτών από τη μονή και την αντικατάστασή τους από μια άλλη αδελφότητα (φιλήσυχη και υπάκουη στους νόμους), οι ακραίοι αυτοί μοναχοί-ζωντανά σύμβολα του ορθοδοξισμού δε δέχονται να αποχωριστούν το μοναστήρι τους! Εμμένουν μάλιστα στις παλαιές τους απόψεις και θεωρούν την επίσημη θέση του Αγίου Όρους για «μέση οδό» αντιχριστιανική, αφού εκτός των άλλων δέχεται και τις επιχορηγήσεις της «διαβολικής» Ευρωπαϊκής Ένωσης... Οι ορθοδοξιστές στην Ελλάδα (που είναι κατά βάση Παλαιοημερολογίτες και φανατικοί εθνικιστές) φιλοδοξούν να αποτελέσουν την «αιχμή του δόρατος» σε μια πλανητική Πανορθοδοξία, που θα περιλαμβάνει όλους τους ορθόδοξους της υφηλίου με «μπροστάρη» την Ελλάδα! Οι ορθοδοξιστές δε δέχονται κανένα διάλογο με τον Πάπα και θεωρούν τον Καθολικισμό ως το «απολωλός πρόβατο», που – αργά ή γρήγορα – θα επανέλθει μετανοημένο στις ορθόδοξες χριστιανικές ρίζες του. Με δυο λόγια το όραμα του ορθοδοξισμού είναι η δημιουργία πανορθόδοξου πλανητικού τόξου, που θα στρέφεται κατά της Δύσης και των φιλελεύθερων αξιών της, ενώ δεν θεωρεί άμεσο εχθρό του το Ισλάμ... Στους κόλπους πανορθόδοξων κύκλων αναφέρεται και ο παρακάτω θρύλος σχετικά με τον πολυαναμενόμενο Ηγήτορα του μέλλοντος, που θα ενώσει την Εκκλησία κατά της Δύσης. Σύμφωνα λοιπόν με την άποψη αυτή, αναμένεται ο ηγέτης του ορθόδοξου κόσμου, ο οποίος στον αποκαλυπτικό 21ο αιώνα θα συγκρουστεί με τη Δύση, την οποία και θα καταστρέψει τελικά, εγκαθιδρύοντας το καθεστώς του στην ευρύτερη περιοχή (αυτοκρατορία της συναλληλίας, δηλαδή της «συγκυβέρνησης» Κράτους και Εκκλησίας). Πιστεύεται ότι ο Ηγήτορας αυτός έχει ήδη γεννηθεί και μόλις ενηλικιωθεί θα αρχίσει η τελική αναμέτρηση ανάμεσα στους δύο κόσμους. Σύμφωνα πάντως με μια ερμηνεία ο εν λόγω ηγέτης δεν είναι παρά ο Αντίχριστος της «Αποκάλυψης», που θα προσπαθήσει να παραπλανήσει εκείνους που έχουν «θερμές καρδιές»...