14.9.2020
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Τα λεγόμενα “επτά θαύματα” του αρχαίου κόσμου υπήρξαν πρωτοποριακές για την εποχή τους οικοδομικές κατασκευές, μοναδικές στο είδος τους, που γι' αυτό τον λόγο έμειναν στην Ιστορία. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς τα αποκαλούσαν “επτά θεάματα της οικουμένης”, ίσως δε ο -κατά μία άποψη, αδόκιμος- όρος “θαύματα” να αποτέλεσε αργότερα ηχητική παραφθορά της σχεδόν ομόηχης λέξης “θεάματα”. Σε κάθε περίπτωση, τα έργα αυτά είναι θαυμαστά ως προς τη σύλληψη και τη δημιουργία τους.
Ποια είναι όμως η ιστορία τους, αλλά και η τύχη που είχαν μέσα στον χρόνο;
Α. Ο Κολοσσός της Ρόδου κατασκευάστηκε από το 292 έως το 280 π.Χ. και ήταν έργο του Χάρη του Λίνδιου. Αναπαριστούσε τον θεό Απόλλωνα και δέσποζε στο λιμάνι του νησιού. Προστάτης θεός της Ρόδου, άλλωστε, υπήρξε ο Απόλλων (Ήλιος)· η ονομασία “Ρόδος” προέρχεται από το ρόδον (ηλιακό σύμβολο), όπως εξάλλου και η σύγχρονη λέξη “ρόδα” (τροχός), που συμβολίζει την κίνηση του Ήλιου.
Όμως ο εντυπωσιακός Κολοσσός έμελλε να παραμείνει στη θέση αυτή μόλις 54 χρόνια, αφού ο καταστρεπτικός σεισμός που έπληξε το νησί το έτος 226 π.Χ. προκάλεσε την κατάρρευσή του... Το γιγαντιαίων διαστάσεων άγαλμα έσπασε στα γόνατα που το στήριζαν, με συνέπεια να γκρεμιστεί και να βυθιστεί στα ύδατα του λιμανιού· κομμάτια του, μάλιστα, έπεσαν πάνω σε σπίτια, προξενώντας μεγάλες φθορές. Στη θέση του Κολοσσού παρέμειναν ερείπια, ώσπου το 653 μ.Χ. ο Άραβας χαλίφης Μωαβίας Α', που είχε καταλάβει τη Ρόδο, έλιωσε τα απομεινάρια του και, με περισσότερες από 900 καμήλες, μετέφερε τον μπρούτζο βαθιά πέρα στην Ανατολή...
Β. Οι περίφημοι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας είναι έργο που χρονολογείται ανάμεσα στο 800 και το 600 π.Χ. Λέγεται ότι ήταν τμήμα του εξωτερικού διάκοσμου των τειχών της πόλης, που ήταν απόρθητα. Πιθανολογείται ότι υπήρξαν έργο του βασιλιά Ναβουχοδονόσορα Β΄. Πανέμορφοι κήποι, ήταν κάτι το ξεχωριστό για τη φυσική ομορφιά τους. Αναφέρονται από τους Έλληνες συγγραφείς Στράβωνα και Διόδωρο τον Σικελιώτη.
Λέγεται ότι καταστράφηκαν ολοσχερώς στη διάρκεια του 1ου αιώνα μ.Χ. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι αρκετοί ερευνητές κατά καιρούς έχουν αμφισβητήσει την ύπαρξή τους, άλλωστε ποτέ δεν βρέθηκε κάποιο ίχνος έστω από αυτούς...
Γ. Η Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, στην Αίγυπτο, χρονολογείται ανάμεσα στα έτη 2584 και 2561 π.Χ. Κατασκευάστηκε από τον φαραώ Χέοπα (ήταν ο δεύτερος βασιλιάς της 4ης δυναστείας της Αιγύπτου) και είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη από τις τρεις πυραμίδες της Νεκρόπολης της Γκίζας. Την αντίκρισε με τα ίδια του τα μάτια ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος, κάτι που καταγράφεται στις ιστορίες του (5ος αιώνας π.Χ.).
Τόσο σ' αυτή, όσο και στις υπόλοιπες πυραμίδες της περιοχής, σημειώθηκαν κατά καιρούς παράξενες ασθένειες και θάνατοι ερευνητών, κάτι που αποδόθηκε στην “κατάρα του Χέοπα”... Είναι το μόνο από τα λεγόμενα “επτά θαύματα” της αρχαιότητας, το οποίο σώζεται αυτούσιο έως τις ημέρες μας!
Δ. Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας κατασκευάστηκε περί το έτος 280 π.Χ. Δημιουργός του, ο Έλληνας αρχιτέκτονας και μηχανικός Σώστρατος ο Κνίδιος, τον οποίο έφερε ο βασιλιάς Πτολεμαίος -από τη γενιά διαδόχων του Μεγαλέξανδρου- στην Αίγυπτο για να του χαρίσει ένα τεράστιο σε αξία έργο. Ο μοναδικός αυτός φάρος ορθωνόταν στο ανατολικό άκρο μιας νησίδας, στην είσοδο του λιμανιού της Αλεξάνδρειας, και δέσποζε στην περιοχή, αφού ήταν ορατός από δεκάδες χιλιόμετρα μακριά.
Μια σειρά σεισμών όμως κατέστρεψαν τελικά το αριστούργημα... Από το 796 μ.Χ., με διάμεσους τους σεισμούς του 956 και του 1303, μέχρι το 1323, ο “Εγκέλαδος” άφησε ερείπια στη θέση του άλλοτε περίφημου Φάρου της Αλεξάνδρειας. Ό,τι απέμεινε από αυτόν, δηλαδή η βάση του, χρησιμοποιήθηκε το 1480 από τον σουλτάνο της Αιγύπτου Καΐτ Μπέη ως θεμέλιο του μεσαιωνικού κάστρου που ανήγειρε στο ίδιο σημείο.
Ε. Το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού θρυλείται ότι κατασκευάστηκε ανάμεσα στο 353 και 351 π.Χ. Το 45 μέτρων μαυσωλείο υπήρξε παραγγελία του Πέρση σατράπη της Καρίας, Μαυσωλού, στον οποίο οφείλεται και η ονομασία των κολοσσιαίων ταφικών μνημείων. Ο μεγαλοπρεπής αυτός τάφος παρέμεινε για πολλούς αιώνες άθικτος, παρά τους συχνούς πολέμους, τις λεηλασίες κτλ. που υπέστη η περιοχή.
Με τον καιρό όμως διάφοροι σεισμοί το κατέστησαν ερείπιο... Τελικά, όταν το 1494 οι Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου εισέβαλαν στην περιοχή, αποφάσισαν να χτίσουν πάνω στα θεμέλιά του πανίσχυρα οχυρά. Τίποτα σχεδόν δεν απέμεινε από τα ερείπια και τα αγάλματά του. Μόνο ελάχιστα τμήματα του άλλοτε ένδοξου μαυσωλείου επιβιώνουν σήμερα.
ΣΤ. Το Χρυσελεφάντινο Άγαλμα του Ολυμπίου Διός βρισκόταν στον χώρο της αρχαίας Ολυμπίας και ήταν έργο του Αθηναίου αρχιτέκτονα Φειδία, που το κατασκεύασε το 430 π.Χ. Το τεράστιο άγαλμα επέβλεπε τον ναό του Δία μέσα στο Ιερό της Ολυμπίας και κατά καιρούς αποτέλεσε τον πόθο πολλών μεγάλων προσωπικοτήτων, που ήθελαν να το αποκτήσουν. Για παράδειγμα, το είχε βάλει στο μάτι ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καλιγούλας, τον πρόλαβε όμως η δολοφονία του, το 41 μ.Χ.
Όταν όμως καταργήθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες (393 μ.Χ.) ο ναός του Δία στην Ολυμπία παρήκμασε και τελικά κάηκε από εμπρησμό το 426 μ.Χ., με διάταγμα του Βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδόσιου του Β΄. Το δε άγαλμα λεηλατήθηκε και κατακομματιάστηκε επί τόπου...
Ζ. Ο Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο ολοκληρώθηκε το 440 π.Χ., ενώ τα έργα κατασκευής του -όπως αναφέρεται από τον ιστορικό Παυσανία- είχαν ξεκινήσει 120 χρόνια νωρίτερα! Τον είχε θεμελιώσει ο βασιλιάς της Λυδίας, Κροίσος, που επιθυμούσε έναν μεγαλοπρεπή ναό για να τιμήσει τη λατρεία της θεάς Αρτέμιδος στην πόλη. Αποκαλείται επίσης και ως “Αρτεμίσιο”.
Όμως το 356 π.Χ. ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά που προκάλεσε ο άγνωστος έως τότε Ηρόστρατος, ο οποίος προέβη σ' αυτή την ενέργεια από τη ματαιοδοξία του να μείνει στην Ιστορία... Ο Ηρόστρατος καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγορεύτηκε μάλιστα ακόμη και η απλή αναφορά στο όνομά του. Πολύ λίγα ερείπια απομένουν σήμερα “ζωντανά” από τον Ναό της Αρτέμιδος, για να μάς θυμίζουν το άλλοτε μεγαλείο που λάμπρυνε την περιοχή...