2.6.2022
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Κάποιοι ακραίοι Έλληνες εθνικιστές και φασίστες επιχείρησαν παλιά να συνδέσουν τον ναζισμό του Αδόλφου Χίτλερ (δηλ. τους ναζί) με τον, εβραϊκής καταγωγής, διπλωμάτη και μετέπειτα Δούκα της νήσου Νάξου, Γιόζεφ Ναζή. Ούτε λίγο ούτε πολύ, οι εν λόγω εξτρεμιστές... ταύτισαν τους ναζί (Γερμανούς εθνικοσοσιαλιστές του μεσοπολέμου και του Β΄ παγκοσμίου πολέμου) με τον εν λόγω Ναζή! Υπονοώντας, ασφαλώς, ότι ο ναζισμός -ως θεωρία και πράξη- έχει εβραϊκές ρίζες...
Ας αποκαταστήσουμε, λοιπόν, την αλήθεια.
Υπάρχει, βέβαια, αλλά μόνο στην ελληνική γλώσσα, η ομοηχία: “ναζί” - “Ναζή”. Πέραν τούτου όμως; Ποιος ήταν ο Γιόζεφ Ναζή; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας -δηλ. κυρίως την αναφορά του M. A. Levy “Don Joseph Nasi, Herzog von Naxos” (Breslau, 1859), αλλά και εκείνη του Κωνσταντίνου Σάθα σε ένα τεύχος του περιοδικού “Χρυσαλλίς” του 1865- ο ντον Γιόζεφ (Γιοσέφ ή Γιασέφ = Ιωσήφ) Ναζή ή Νασί έζησε τον 16ο αιώνα: γεννήθηκε το έτος 1524 στη Λισαβόνα και απεβίωσε το 1579 στην Κωνσταντινούπολη. Ανήκε σε οικογένεια Ισπανών “κονβέρσων” -δηλ. ανθρώπων ιουδαϊκής προέλευσης που προσηλυτίστηκαν στον χριστιανισμό-, έχοντας λάβει το οικογενειακό επώνυμο “Μέντεζ”.
Αν και ο πατέρας του ξεκίνησε ως γιατρός (πέθανε όταν ο Γιόζεφ ήταν ακόμη ανήλικος), εν τούτοις ασχολήθηκε και με τον τραπεζικό τομέα. Έτσι, η οικογένεια των Ναζή ή Μέντεζ σύντομα κατήντησαν ισχυροί τραπεζίτες, προκαλώντας το μίσος και τον φθόνο των ντόπιων Χριστιανών της Ιβηρικής χερσονήσου. Έχοντας τη Λισαβόνα για έδρα τους, αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν όταν έφθασε εκεί η περιβόητη “Ιερά Εξέταση”, που κυνηγούσε τους Εβραίους. Πήγαν στην Αμβέρσα του Βελγίου, όπου σύντομα ο νεαρός Γιόζεφ Ναζή-Μέντεζ ανέλαβε επικεφαλής της οικογενειακής τράπεζας που είχαν στήσει οι Εβραίοι αυτοί τραπεζικοί παράγοντες.
Ο Ναζή έγινε αμέσως φίλος και στενός συνεταίρος με όλες τις μεγάλες βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης. Αν και πελάτες του υπήρξαν ο ίδιος ο βασιλιάς της Γαλλίας, η βασίλισσα της Ουγγαρίας (αδελφή του αυτοκράτορα της Γερμανίας) κ.ά., εν τούτοις το αντισημιτικό πνεύμα που κυριαρχούσε τα χρόνια εκείνα στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη ανάγκασε τους Ναζή να μετοικίσουν στην Οθωμανική αυτοκρατορία -που ήταν τότε πιο φιλελεύθερη και ανεξίθρησκη από ό,τι οι “πολιτισμένοι” Ευρωπαίοι-, κι έτσι το 1552 ιδρύθηκε στην άλλοτε βυζαντινή Βασιλεύουσα ο οικονομικός-επιχειρηματικός όμιλός τους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι με το που έφθασαν στην Πόλη, οι Ναζή αποκήρυξαν αμέσως τον Χριστιανισμό και πήραν και πάλι το παλιό όνομά τους, καταργώντας οριστικά το επίθετο “Μέντεζ”. Ο νεαρός Ναζή, που κατέστη ισχυρότατος οικονομικός παράγοντας της Οθωμανίας, νυμφεύθηκε την εξαδέλφη του Ρέινα, κόρη της θείας του Γκράτσια (χήρας του θείου του και αδελφού του πατέρα του), κατά την πάγια τακτική της ενδογαμίας και προσήλωσης του εβραϊκού λαού στην παράδοση.
Ο Γιόζεφ Ναζή ανέπτυξε στενή φιλία με τον Σελίμ Β΄, τον μεγάλο γιο του σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ του Μεγαλοπρεπή, και μάλιστα δεν άργησε να γίνει πρεσβευτής του. Η επίδρασή του στον μετέπειτα σουλτάνο ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο Σελίμ γρήγορα έγινε στενότατος φίλος των Εβραίων, των οποίων τα συμφέροντα προωθούσε με ιδιαίτερο ζήλο. Μάλιστα ο Ναζή βοήθησε τον Σελίμ στην κατάκτηση της Κύπρου από τους Τούρκους εν έτει 1570· όπως έγραψε κάποτε ο ιστορικός Κωνσταντίνος Άμαντος: “Ο Ιωσήφ [Ναζή] ήθελε περισσότερα εισοδήματα και ωθούσε τον Σελήμ στη κατάκτηση της Κύπρου, της οποίας το περίφημο κρασί άρεσε πολύ στον Σελήμ”... Για να τον επιβραβεύσει για τη φιλία και την αφοσίωσή του, ο Σελίμ έκανε τον Γιόζεφ Ναζή “Δούκα της Νάξου”, το 1566.
Ο Ναζή είχε τη διοίκηση και τα έσοδα του λεγόμενου “Δουκάτου της Νάξου”, το οποίο περιελάμβανε εκτός από τη Νάξο και τα εξής νησιά του Αιγαίου: την Άνδρο, την Πάρο, την Αντίπαρο, τη Θήρα (Σαντορίνη), τη Μήλο, τη Σύρο, την Κέα (Τζιά), την Κύθνο, τη Σέριφο, τη Σίφνο, την Αμοργό, την Ίο, την Ανάφη και την Αστυπάλαια... Ήταν, δηλαδή, μείζονος γεωστρατηγικής σημασίας στο κέντρο του Αρχιπελάγους. Μάλιστα, για να τον τιμήσει ακόμη περισσότερο, ο Σελίμ τον ονόμασε... “Βασιλέα της Νάξου και της Δωδεκανήσου” [σημείωση: ως “Δωδεκάνησα” αποκαλούσαν οι Βυζαντινοί και οι Οθωμανοί τις Κυκλάδες]! Όμως η διακυβέρνησή του στις Κυκλάδες-κεντρικό Αιγαίο, με έδρα τη Νάξο, έμεινε στην ιστορία ως “τυραννία και διαφθορά”, φέρνοντάς τον σε αντίθεση με τους κατοίκους των νησιών, οι οποίοι τον εχθρεύονταν. Ο Ναζή παρέμεινε διοικητής αυτών των νησιών μέχρι το τέλος της ζωής του. Τελικά, μετά τον θάνατό του, το Δουκάτο έπαψε να υφίσταται και τα νησιά αυτά προσαρτήθηκαν και επίσημα στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Όταν όμως πέθανε ο Σελίμ (1574), ο νέος σουλτάνος Μουράτ Γ΄ δεν πολυσυμπαθούσε τον Ναζή, κι έτσι ο τελευταίος υπέπεσε σε δυσμένεια. Αποσύρθηκε έτσι στο παλάτι του, στην περιοχή Πέραν της Κωνσταντινούπολης, όπου και άρχισε πια να ασχολείται μόνο με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και τις φιλολογικές του αναζητήσεις... Τυπικά, βέβαια, παρέμενε “Βασιλεύς της Νάξου και της Δωδεκανήσου”, χωρίς όμως πλέον ουσιαστικές αρμοδιότητες. Πέθανε στις 2 Αυγούστου του 1579, σε ηλικία 55 ετών, χωρίς να έχει δημιουργήσει οικογένεια και να αφήσει απογόνους.
Γι' αυτόν τον περίφημο Ναζή δημιουργήθηκαν διάφοροι θρύλοι, οι οποίοι φθάνουν έως και τις ημέρες μας. Πιστεύεται ότι αυτός είναι που κυρίως έφερε από την Ισπανία της εποχής το πνεύμα των διαφόρων ιπποτικών ταγμάτων και, εν γένει, των μασονικών στοών, μυστικών δηλαδή οργανώσεων που τα ίδια χρόνια ήταν γνωστές ως “Ναΐτες” ή “Ιωαννίτες” Ιππότες κτλ. Χρόνια αργότερα οι εν λόγω μυστικές εταιρείες επηρέασαν τα μέγιστα ρεύματα όπως οι Χριστιανοσιωνιστές, οι οποίοι από φιλοεβραϊκές θέσεις καταπολεμούν την ισλαμική διείσδυση στην Ευρώπη και τη θολοκουλτούρα της Αριστεράς. Ο Νορβηγός Άντερς Μπρέιβικ, που το καλοκαίρι του 2011 σκότωσε στο Όσλο και στο νησάκι Ουτόγια 77 άτομα (μεταξύ των οποίων δεκάδες σοσιαλιστές νεολαίους), είναι φυσικός ακόλουθος αυτών των αντιλήψεων, όπως εξάλλου διαφαίνεται και στο βιβλίο-μανιφέστο του, με τίτλο “2083, μια ευρωπαϊκή διακήρυξη ανεξαρτησίας”.
Αλλά ο Ναζή ήταν επίσης ο πρώτος, που αιώνες πριν τον πατέρα του σύγχρονου σιωνισμού, τον Τέοντορ Χερτσλ, είχε σκεφτεί και κάνει τα πάντα, προκειμένου οι Εβραίοι να επανακτήσουν τη “Γη της Επαγγελίας” (Χαναάν) στην Παλαιστίνη, τα εδάφη δηλ. που τους είχε υποσχεθεί ο Θεός-Γιαχβέ, ώστε να ιδρύσουν το κράτος του Ισραήλ. Με επίκεντρο την περιοχή της Τιβεριάδας, την οποία του είχε παραχωρήσει ο σουλτάνος Σελίμ, ο Ναζή θα οικοδομούσε εκεί το εβραϊκό κράτος, για να εγκατασταθούν σε αυτό τα κυνηγημένα από την Ιερά Εξέταση της Ευρώπης αδέλφια του. Το 1571 έστειλε εκεί τον πιστό του σύντροφο, τον Γιοσέφ Μπεν Αμπρούθ, για να οργανωθεί το νέο κράτος, αποστέλλοντας παράλληλα προσκλήσεις σε όλες τις εβραϊκές κοινότητες της Ευρώπης, ώστε να παραστούν στο Μεγάλο Γεγονός. Η Τιβεριάδα, στις δυτικές όχθες της θάλασσας της Γαλιλαίας [λίμνη Γεννησαρέτ], ξαναχτίστηκε μετά από αιώνες, με στόχο να καταστεί πανίσχυρο βιοτεχνικό και εμπορικό κέντρο μεταξιού. Πολλοί Εβραίοι πίστεψαν στο όραμα και ξεκίνησαν για το ταξίδι που θα τους έφερνε στη γη των προγόνων τους. Ήταν όμως άτυχοι, διότι πειρατές τους αιχμαλώτισαν και τους πούλησαν ως δούλους, ενώ και η αντίδραση των Αράβων ήταν σφοδρότατη, επηρεάζοντας τον σουλτάνο Μουράτ εναντίον των εβραϊκών επιδιώξεων. Ο θάνατος του Ναζή, σε συνδυασμό με τον πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα στους Βενετούς και τους Οθωμανούς, ναυάγησαν το πρώτο εκείνο σιωνιστικό σχέδιο. Το πλήρωμα του χρόνου δεν είχε φθάσει ακόμη. Θα έφθανε το 1948, με την επανίδρυση του κράτους του Ισραήλ.