16.3.2021
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Η επί του παρόντος ζωή είναι προσωρινή. Αυτό αποτελεί αναμφισβήτητη μαρτυρία εδώ και χιλιετίες -σε ολόκληρη την έως τώρα πορεία του ανθρώπινου γένους-, εκτός εάν στο μέλλον η επιστήμη μάς εκπλήξει και ανακαλύψει το ελιξήριο της αθανασίας, είτε μέσω κυτταρικής αναπαραγωγής του οργανισμού είτε μέσω ψηφιακής αποθήκευσης της μνήμης σε άλλο σώμα. Θα επιτραπεί όμως “άνωθεν” στις σύγχρονες τεχνολογίες να σταματήσουν τον θάνατο, ή οι προσπάθειες ανθρώπων αλαζόνων που θα ήθελαν να γίνουν “Θεός στη θέση του Θεού” θα συντριβούν ως σύγχρονη Ύβρις; Η ζωή μετά θάνατον εξακολουθεί να παραμένει το μέγα μυστήριο.
“Η Ορθοδοξία δεν είναι θρησκεία” -και πολύ σωστά-, κατά τον μακαριστό πατέρα Ιωάννη Ρωμανίδη, καθηγητή θεολογίας του πανεπιστημίου. Θα συμπληρώναμε, μάλιστα, ότι η Ορθοδοξία όχι μόνο δεν είναι θρησκεία, αλλά είναι Εκκλησία· έννοια, δηλαδή, που πάει πολύ πιο πάνω από τα γήινα, που αγγίζει τα εξωπλανητικά δεδομένα του μέλλοντος κόσμου, αφού κατά την Αποκάλυψη του Ιωάννη και την Αγία Γραφή η Εκκλησία του Χριστού (ο οποίος είναι η κεφαλή της) θα μεταφερθεί ψηλά στον ουρανό, μετά το τέλος του παρόντος υλικού κόσμου. Άρα, έχει μεγάλη σημασία να μελετήσουμε τα περί της μέλλουσας αυτής ζωής, που δεν θα έχει σχέση με τις τωρινές μας χωροχρονικές διαστάσεις, σύμφωνα πάντα με την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, όπως αυτή εκφράστηκε διαχρονικά από τους αγίους Πατέρες της επίσημης Εκκλησίας. Έγραψε, λοιπόν, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης στο έργο του “Πατερική Θεολογία” [σημ.: αποτελείται από τις απομαγνητοφωμένες παραδόσεις του στο αμφιθέατρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης], τα εξής ενδιαφέροντα:
“Ο κοινός άξονας που διακρατεί την Ορθοδοξία και διατηρεί την συνοχή της, ο ένας και μοναδικός της άξονας επάνω σε όλα τα θέματα που την απασχολούν και ο οποίος τοποθετεί τα πάντα επάνω σε ορθή βάσι, όταν λαμβάνεται υπ' όψιν, είναι ο άξονας: Κάθαρσις-φωτισμός-θέωσις.
Οι Πατέρες δεν ενδιαφέρονται για το τι θα συμβή στον άνθρωπο μετά θάνατον αποκλειστικά, αλλά εκείνο κυρίως που τους ενδιαφέρει είναι το τι θα γίνη ο άνθρωπος σ' αυτήν την ζωή. Μετά θάνατον δεν υπάρχει θεραπεία του νοός, οπότε πρέπει σ' αυτήν την ζωή ν' αρχίση η θεραπεία, διότι “ἐν τῷ Ἃδῃ οὔκ ἐστι μετάνοια”. Γι' αυτό η Ορθόδοξη Θεολογία δεν είναι υπερκοσμική ούτε μελλοντολογική ούτε εσχατολογική, αλλ' είναι καθαρά ενδοκοσμική. Διότι το ενδιαφέρον της Ορθοδοξίας είναι για τον άνθρωπο σ' αυτόν τον κόσμο, σ' αυτήν την ζωή, όχι μετά θάνατον.
Τώρα η κάθαρσις και ο φωτισμός για ποιον λόγο χρειάζονται; Για να πάη ο άνθρωπος στον Παράδεισο και να αποφύγη την Κόλασι; Γι' αυτό χρειάζονται; Εις τι συνίσταται η κάθαρσις και ο φωτισμός και για ποιον λόγο επιδιώκονται από τους Ορθοδόξους; Για να βρη κανείς τον λόγο και να δώση απάντησι στην ερώτησι αυτή, πρέπει να κατέχη το βασικό κλειδί, το οποίο είναι τούτο: Όλοι οι άνθρωποι επάνω στην γη έχουν το ίδιο τέλος από Ορθόδοξη θεολογική άποψι. Είτε είναι κανείς Ορθόδοξος είτε είναι Βουδδιστής είτε Ινδουϊστής είτε αγνωστικιστής είτε άθεος, ο,τιδήποτε και αν είναι, δηλαδή κάθε άνθρωπος επάνω στην γη, είναι προωρισμένος να δη την δόξα του Θεού. Θα δη την δόξα του Θεού κατά το κοινό τέλος της ανθρωπότητος κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Όλοι οι άνθρωποι θα δουν την δόξα του Θεού, και από αυτής της απόψεως έχουν το ίδιο τέλος. Όλοι βέβαια θα δουν την δόξα του Θεού, αλλά με μία διαφορά: Οι μεν σεσωσμένοι θα δουν την δόξα του Θεού ως Φως γλυκύτατον και ανέσπερον, οι δε κολασμένοι, θα δουν την ίδια δόξα του Θεού ως πυρ καταναλίσκον, σαν φωτιά που θα τους καίη. Αυτό, το ότι όλοι θα δούμε την δόξα του Θεού, είναι ένα αληθινό και αναμενόμενο γεγονός. Το να δη κανείς τον Θεό, δηλαδή την δόξα Του, το Φως Του, αυτό είναι κάτι που θα γίνη είτε το θέλομε είτε όχι. Η βίωσις όμως αυτού του Φωτός θα είναι διαφορετική στους μεν, από τους δε”.
Από αυτές ακριβώς τις σκέψεις του πατρός Ιωάννου Ρωμανίδη, όπως διατυπώθηκαν στις πανεπιστημιακές του διαλέξεις και καταγράφηκαν στο ως άνω συγκεντρωτικό βιβλίο του, ορμώμενος ο γράφων συνέγραψε σε ένα παλαιότερο άρθρο του (10 Αυγούστου 2012), τα εξής: “Οι νεκροί κοιμούνται, δεν πεθαίνουν! Η πνευματική τους μορφή δε, αποκρυσταλλώνεται σε πολύ αραιότερο σώμα από ό,τι είναι το συμπυκνωμένο της ύλης πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη. Πριν από την Ανάστασή τους την ημέρα της Κρίσης, μερικοί εξ αυτών εμφανίζονται σε εμάς, με τη μορφή οραμάτων, είτε για να μας προειδοποιήσουν για ορισμένα πράγματα, είτε για να μας συμβουλέψουν κτλ.”.
Ο δε πρεσβύτερος Ευστάθιος Κολλάς, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στις 16 Αυγούστου 2012, με τίτλο “Περί της ψυχής-πνεύμα του ανθρώπου”, ανέπτυξε επίσης το ζήτημα της αθανασίας της ψυχής και της μέλλουσας ζωής της ανθρώπινης προσωπικότητας. Έγραψε, λοιπόν, μεταξύ άλλων, ο πατέρας Ευστάθιος Κολλάς τα παρακάτω σημαντικά: “Ο άνθρωπος, αποτελείται από ύλη (= σώμα) και από ψυχή, ή όπως αλλοιώς λέγεται πνεύμα, και το μεν υλικό σώμα πεθαίνει, η δε ψυχή-πνεύμα είναι αθάνατη δεν πεθαίνει, έχει αιώνια ύπαρξη, διότι δίνεται στον άνθρωπο, από τον Αθάνατο και Αιώνιο Θεό. Συνεπώς η ψυχή-πνεύμα δεν πεθαίνει μαζί με το υλικό σώμα, αλλά ζει και μετά τον χωρισμό της από το σώμα δια του θανάτου”.
Στην πραγματικότητα, ο πατέρας Ιωάννης Ρωμανίδης περιέγραψε έναν χώρο, ως απεικόνιση του εσωτερικού Ήλιου-Χριστού· υπάρχουν εικόνες, στις οποίες η Παναγία (η Γη, αφού Παναγία = αναγραμματισμός της λέξεως “Πανγαία”) βαστά το βρέφος Ιησού πάνω στο σημείο της καρδιάς Της, ενώ πίσω από τον μικρό Χριστό υπάρχει φωτιά [ιερό Πυρ], πέραν βέβαια του ηλιακού φωτοστέφανου των αγίων επί της κεφαλής Του. Οι ψυχές των ανθρώπων, ως αιθερικά (“άυλα”) σώματα, αραιότατης ύλης, κατευθύνονται μετά θάνατον σε μια περιοχή στα έγκατα του πλανήτη, που οι επιστήμονες αποκαλούν Πυρήνα της Γης, ενώ οι μυστικιστές ονομάζουν Μαύρο Ήλιο. Εκεί, όπου επικρατεί το ημίφως -ένα θαμπό φως, στην πραγματικότητα-, βρίσκεται μία τεράστια μάζα φωτιάς, που κάποιοι ταυτίζουν με την κόλαση ή το αρχαίο βασίλειο του Πλούτωνα. Είναι ο περιβόητος Άδης των αρχαίων: εκεί κατέβηκαν, μεταξύ άλλων, ο Ορφέας, ο Ηρακλής, ο Οδυσσέας, αλλά και ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός μετά τη σταύρωσή Του. Αυτή, λοιπόν, την πύρινη μάζα οι μεν δίκαιοι νεκροί την αντιλαμβάνονται ως φως ζεστό που τους θερμαίνει, γεμίζοντάς τους με χαρά, ευτυχία και αγαλλίαση, οι δε άδικοι την βλέπουν ως φωτιά που κατακαίει τα πάντα και υποφέρουν...
Εξάλλου, σε άλλο κείμενό μας [βλ. κάτω στις σημειώσεις των σχετικών άρθρων, υπ' αριθμ. 1], είχαμε γράψει τα εξής: “Από χώμα και από άνεμο είναι φτιαγμένος λοιπόν ο άνθρωπος από τον Μεγάλο Ποιητή του Σύμπαντος. Και αυτή είναι η δισυπόστατη φύση του, όπου πάνω στον πλανήτη και κατά τη διάρκεια του βίου του ο άνθρωπος εμφανίζεται με συμπαγές και σκληρό σώμα (λόγω της βαρύτητας της ατμόσφαιρας κτλ.). Μετά δε από τον θάνατο-κοίμησή του οδεύει προς τον Άδη, τον κόσμο των νεκρών, στα έγκατα της Γης, όπου και συνεχίζει να ζει με αραιότερο σώμα (ως αιθερική ύπαρξη), δηλ. ως «σκιά» ή «ολογράφημα» όπως θα το λέγαμε με σύγχρονους όρους. Στην πραγματικότητα βέβαια το πνεύμα-ψυχή ζει, αναμένοντας τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, έχοντας ως εικόνα του την εξωτερική μορφή που έλαβε όχι απλά με τη γέννησή του στον κόσμο μας, αλλά με αυτή που είχε ως πρότυπο ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΙΟΛΑΣ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ! Δηλ. ΟΛΟΙ μας υπάρχουμε από την ημέρα που ο Θεός έπλασε τον κόσμο, έχοντας τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα-σημάδια (με τα οποία και παίρνουμε σάρκα και οστά την ημέρα της σύλληψής μας στην κοιλιά της μητέρας μας). Αυτά δε είναι απολύτως αντίστοιχα των εσωτερικών (πνευματικών-ψυχικών) χαρακτηριστικών μας. Έτσι η κακιά ψυχή έχει και κακό π.χ. πρόσωπο, η αγαθή έχει αντίστοιχα αγαθό κ.ο.κ.”.
Δεν πρέπει, συνεπώς, η “άλλη ζωή”, η μεταθανάτια -το “επέκεινα” των φιλοσόφων ή αλλιώς “υπερπέραν” όπως λένε οι μάγοι-, να βλέπεται ως ξεχωριστός χώρος των δικαίων ψυχών από τη μία και των αμετανόητων αμαρτωλών από την άλλη. Ό,τι υπάρχει μετά το τέλος του τρέχοντος βίου νοείται ως ενότητα, η οποία βιώνεται με τελείως διαφορετικό τρόπο από την κάθε ανθρώπινη ψυχή ξεχωριστά, ανάλογα με τα πεπραγμένα της επί του πλανήτη Γη: ως τόπος πέρα από κάθε όριο, εκεί όπου απολήγουν οι ψυχές (οι σκιές των νεκρών, κατά τους αρχαίους Έλληνες), οι οποίες ομοιάζουν με τα ολογράμματα της σύγχρονης τεχνολογίας, όντας “εικόνες” του παλιού τους φθαρτού σώματος. Η δε προσωπικότητα του ανθρώπου, μία και μοναδική για τον καθένα μας, δεν εξαλείφεται μετά τον σωματικό θάνατο, κατά τη χριστιανική θεολογία. Μία περιγραφή του ενός, αδιαίρετου και ενιαίου χώρου που είναι ταυτόχρονα Παράδεισος και Κόλαση μας δίνει ο γέροντας Νεκτάριος Μουλατσιώτης, ο οποίος στο βιβλίο του “Ιησούς, ο έρωτας της καρδιάς μου” αναφέρει τα κάτωθι, μέσα από δύο πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα:
“Παράδειγμα πρώτο: Θα παρομοιάσουμε το έλεος και την αγάπη του Θεού με τα δροσερά νερά της θάλασσας. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, μέσα στον καύσωνα και στην ανυπόφορη ζέστη της εποχής, οι άνθρωποι σπεύδουν στις κοντινές παραλίες, για να απολαύσουν τη δροσιά της. Κάθε καλοκαίρι εκατομμύρια άνθρωποι από όλες τις φυλές της γης βουτούν στα κρυστάλλινα νερά της και δροσίζονται. Τα νερά, όπως προαναφέραμε, συμβολίζουν το άπειρο έλεος και την απέραντη αγάπη του Θεού.
Υπάρχει περίπτωση, μόλις μπαίνουν οι άνθρωποι μέσα στα γάργαρα νερά της θάλασσας, να φωνάζουν και να ουρλιάζουν ότι καίγονται και υποφέρουν από αυτήν; Θα απαντούσε κανείς ότι αυτό δεν είναι φυσιολογικό να συμβεί. Κι αυτό, γιατί βασική ιδιότητα του θαλασσινού νερού είναι το να μάς δροσίζει, εκτός κι αν αυτοί που μπαίνουν μέσα στα νερά έχουν πληγές, και μάλιστα ανοιχτές. Τότε είναι δυνατόν το θαλασσινό νερό, με το αλάτι που περιέχει, αντί να τους δροσίζει, να τους καίει.
Σ' αυτή την περίπτωση φυσικό αποτέλεσμα είναι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι να αρχίσουν να φωνάζουν και να ουρλιάζουν ότι καίγονται από το νερό, το οποίο, βέβαια, δεν τους δροσίζει, αλλά αντιθέτως τους δημιουργεί πόνους φρικτούς, κάψιμο φοβερό και άλλα δεινά, εξαιτίας των πληγών τους. Τη δροσιστική ενέργεια του θαλασσινού νερού αυτοί την αισθάνονται πάνω τους ως καυστική!
Το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και στην άλλη ζωή: Πολλοί πιστεύουν ότι η Κόλαση είναι ένα μέρος, μια τοποθεσία, κάτι σαν φυλακή με βασανιστήρια, που θα κάνει τους ανθρώπους που έζησαν μακρυά από το Θεό να υποφέρουν και να βασανίζονται. Όπως είπαμε, η λέξη βασανιστήριο αποκαλείται στην αρχαία ελληνική κολαστήριο. Κολάζομαι σημαίνει βασανίζομαι, υποφέρω, και Κόλαση σημαίνει τόπος βασάνου.
Ο Κύριός μας, αλλά και πολλοί άγιοι Πατέρες, για να γίνουν περισσότερο κατανοητοί από το ευρύ κοινό, άφησαν να εννοηθεί ότι η Κόλαση είναι ένας τόπος συγκεκριμένος, μακρυά από τον Παράδεισο. Θυμηθείτε την παραβολή του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου: “Χάσμα μέγα” υπάρχει μεταξύ μας, έλεγε ο Λάζαρος στον πλούσιο, όπως αναφέρει το Ευαγγέλιο. Είναι όμως έτσι η πραγματικότητα; Σάς απαντούμε ξεκάθαρα: Όχι!
Ο Κύριος και οι άγιοι Πατέρες μιλούσαν πάντα στους ανθρώπους ανάλογα με το πνευματικό επίπεδο της κάθε εποχής. Σήμερα ζούμε σε μια άλλη εποχή και μπορούμε να κατανοήσουμε το τι ακριβώς οι άγιοι και ο Κύριος εννοούσαν μιλώντας για την Κόλαση και τον Παράδεισο.
Πώς έχει, λοιπόν, η πραγματικότητα; Η πραγματικότητα είναι ότι πεθαίνοντας ο άνθρωπος, μετά την ανάστασή του επιστρέφει στα χέρια του Θεού. Ο Θεός σκορπά προς όλους έλεος, αγάπη και φως. Όπως όμως προαναφέραμε, το άπειρο έλεος και η αγάπη Του συμβολίζονται με τα καθαρά νερά της θάλασσας. Όσοι συνάνθρωποί μας έζησαν επί της γης και δε φρόντισαν να θεραπεύσουν τις πληγές τους μέσα στο μεγάλο θεραπευτήριο που λέγεται Εκκλησία διά των μυστηρίων της μετανοίας-εξομολογήσεως και της Θείας Κοινωνίας, έχουν τώρα τις πληγές τους ανοιχτές. Και θα τους συμβεί στην άλλη ζωή ό,τι ακριβώς συμβαίνει και με το θαλασσινό νερό, το οποίο άλλους ανθρώπους τους δροσίζει, ενώ όσους έχουν πληγές ανοιχτές τους καίει.
Έτσι γίνεται και με το έλεος του Θεού. Ενώ όλοι οι άνθρωποι εισέρχονται στην αγκαλιά Του στον ίδιο τόπο, άλλοι αισθάνονται το έλεός Του ως αγάπη, χαρά και ευτυχία και άλλοι, λόγω του ότι οι ίδιοι άφησαν ανοιχτές τις πληγές τους, το αισθάνονται καυστικό. Όχι ότι το έλεος του Θεού καίει, όπως δεν καίει και το νερό της θάλασσας, αλλά αυτοί αισθάνονται έτσι, λόγω του ότι το σώμα τους είναι γεμάτο πληγές.
Θέλοντας οι αγιογράφοι μας να αποδώσουν αυτό το γεγονός με εικόνα, βλέπουμε ότι, ενώ ζωγραφίζουν όλη τη σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας να λάμπει από φως, στη μέση ακριβώς αγιογραφούν μια κόκκινη γραμμή. Μέσα στην κόκκινη γραμμή, η οποία, όσο κατέρχεται, μεγαλώνει, υπάρχουν άνθρωποι. Τι θέλει να δείξει ο αγιογράφος μέσα από αυτό; Θέλει να αποτυπώσει ότι μετά τη Δευτέρα Παρουσία θα κυριαρχεί παντού το φως και όλοι οι άνθρωποι θα ζουν μέσα σ' αυτό. Ανάμεσά τους όμως θα υπάρχουν αρκετοί, οι οποίοι θα αισθάνονται το φως, το έλεος και την αγάπη του Θεού ως καυστική ενέργεια λόγω των ανοιχτών πληγών τους. Αυτό το κάψιμο που θα αισθάνονται αυτοί, ο αγιογράφος το αποδίδει με κόκκινο χρώμα. Οι δε άγιοι Πατέρες ονόμασαν την κόκκινη αυτή γραμμή πύρινο ποταμό. Κι όσοι άνθρωποι θα αισθάνονται την ενέργεια του Θεού ως καυστική και θα υποφέρουν, ονόμασαν την κόκκινη αυτή γραμμή Κόλαση, που προέρχεται από το ρήμα κολάζομαι, που σημαίνει υποφέρω-βασανίζομαι.
Στην πραγματικότητα όλοι οι άνθρωποι θα είναι μαζί στην άλλη ζωή. Η διαφορά θα είναι ότι οι μεν θα απολαμβάνουν το δροσερό νερό του ελέους του Θεού ως χαρά και ευτυχία, οι δε θα αισθάνονται ότι από το ίδιο νερό καίγονται φρικτά και υποφέρουν αφάνταστα, λόγω του ότι δε θεράπευσαν, όσο ζούσαν, τις πληγές τους.
Η Κόλαση, λοιπόν, δεν είναι ένας τόπος ξεχωριστός, όπως πιθανόν νομίζουν κάποιοι, όπου δεν υπάρχει Θεός ή απουσιάζει ο Θεός και δε φτάνει το φως Του εκεί, γιατί θεολογικά δεν υπάρχει τόπος που δεν υπάρχει Θεός, αφού ο Κύριός μας είναι ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών. Ο ίδιος ο άνθρωπος λόγω της δικής του βλάβης δε θα αισθάνεται την παρουσία Του, όχι ότι στην πραγματικότητα Εκείνος θα απουσιάζει! Ο άνθρωπος βιώνει την Κόλαση, όπως προαναφέραμε, λόγω των αμαρτιών του, που δεν εθεράπευσε. Όχι, ότι υπάρχει Κόλαση σαν τοποθεσία. Όλοι είναι κοντά στον Θεό. Οι μεν Τον βιώνουν και χαίρονται, οι δε Τον στερούνται και υποφέρουν, κολάζονται.
Παράδειγμα δεύτερο: Ο Κύριός μας παρομοιάζεται επίσης με τον ήλιο. Χωρίς τον ήλιο δεν υπάρχει ζωή. Τα πάντα νεκρώνονται. Ο ήλιος ανατέλλει καθημερινά, για να ζωογονεί την πλάση και τη φύση ολόκληρη, και οι άνθρωποι χαίρονται όταν υπάρχουν ηλιόλουστες ημέρες και απολαμβάνουν με χαρά τις ακτίνες του.
Άραγε υπάρχουν άνθρωποι που δε βλέπουν τον ήλιο και που η ενέργειά του τους ενοχλεί και τους κάνει να υποφέρουν; Φυσικά και υπάρχουν! Είναι οι τυφλοί και όσοι έχουν κάποια βλάβη στα μάτια τους, οι οποίοι, όταν υπάρχει ηλιοφάνεια, αισθάνονται τον ήλιο να τα καίει, κι αυτό τους κάνει να υποφέρουν και να αναζητούν επειγόντως μαύρα γιαλιά ή κάποιο σκοτεινό μέρος να κρυφτούν.
Είναι όμως υπεύθυνος ο ήλιος και οι ενέργειές του, που κάποιοι άνθρωποι υποφέρουν; Φυσικά και όχι! Ευθύνονται οι ίδιοι, είτε επειδή είναι τυφλοί, είτε επειδή τα μάτια τους έχουν κάποια συγκεκριμένη βλάβη, την οποία οι ίδιοι δε φρόντισαν να θεραπεύσουν.
Έτσι είναι και η ψυχή του ανθρώπου. Ο πνευματικός ήλιος είναι ο Χριστός, ο Οποίος ανατέλλει και στέλνει παντού τις ακτίνες του, για να χαροποιεί πνευματικά τον άνθρωπο. Όσοι όμως έζησαν μέσα στις αμαρτίες, στη λάσπη, στο βούρκο και στα πάθη τους και δε φρόντισαν, όσο ζούσαν, να καθαριστούν και να θεραπεύσουν τα αμαρτήματά τους, που δημιούργησαν βαθιές πληγές στην ψυχή τους, τώρα παρουσιαζόμενοι ενώπιον του Χριστού, του φωτεινού ηλίου, αδυνατούν να Τον ατενίσουν, γιατί κοιτάζοντάς Τον υποφέρουν. Προτιμούν, λοιπόν, το σκοτάδι και όχι το φως...
Βλέπουμε, λοιπόν, ξεκάθαρα και σ' αυτό το παράδειγμα ότι οι άνθρωποι πεθαίνοντας θα είναι και πάλι όλοι μαζί. Άλλοι όμως θα αισθάνονται τις ενέργειες του Θεού ευεργετικές πάνω τους, ενώ άλλοι τις ίδιες ενέργειες θα τις αισθάνονται καυστικές, εξαιτίας των προσωπικών τους πληγών, που τις άφησαν αθεράπευτες.
Ο πόνος που θα δημιουργείται θα είναι τόσο φρικτός και φοβερός, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι έτσι αισθάνεται ο άνθρωπος μόνο όταν τον ρίξουν ζωντανό μέσα στη φωτιά ή σε καυτό λάδι ή σε ζεματιστό νερό! Θα είναι αφάνταστα οδυνηρό το πώς θα αισθάνεται ο άνθρωπος τις ευεργετικές ενέργειες του Θεού επί αιώνες αιώνων εξαιτίας των ανοιχτών πληγών του! Θέλοντας, λοιπόν, οι άγιοι Πατέρες να μάς δώσουν να αισθανθούμε το μέγεθος του πόνου που θα αισθάνονται όλοι εκείνοι που δε φρόντισαν, όσο ζούσαν, να λάβουν άφεση αμαρτιών διά των μυστηρίων της εξομολογήσεως και της Θείας Κοινωνίας, θεραπεύοντας έτσι τις πνευματικές τους πληγές, μάς μιλούν με λόγια φοβερά: Λένε ότι ο πόνος τους θα μοιάζει σαν να τους τοποθέτησε κανείς μέσα σε καζάνια με καυτό λάδι! Φυσικά, δε θα υπάρχουν στην πραγματικότητα τέτοια καζάνια, όπως μάς περιπαίζουν ορισμένοι, προσπαθώντας να γελοιοποιήσουν το Ευαγγέλιο και τους αγίους!
Όλοι θα είμαστε μέσα στο έλεος και στην αγάπη του Θεού. Όλοι θα λουζόμαστε με το αθάνατο νερό του Χριστού, όλοι θα ζούμε μέσα στο αιώνιο φως του Κυρίου μας! Όσοι θα αισθάνονται ευεργετικές τις ενέργειες του Θεού πάνω τους, αυτοί θα ζουν παραδεισένια! Όσοι όμως θα τις αισθάνονται καυστικές, αυτοί θα βιώνουν την προσωπική τους κόλαση... Αποκλειστικά από μάς εξαρτάται το πώς θα αισθανθούμε τις ενέργειές Του, όταν θα φύγουμε από αυτή τη ζωή, και όχι από το Θεό, ο Οποίος είναι μόνο πηγή αγάπης και ζωής και ουδέποτε τιμωρός”.
Πολύ σημαντικά πάνω στο θέμα μας, είναι τα όσα είχε αναφέρει παλιά ο άγιος Παΐσιος του Αγίου Όρους, απαντώντας σε ερωτήσεις επισκεπτών του. Ιδού, λοιπόν, ένας πολύ χαρακτηριστικός διάλογος του γέροντα με πιστούς για τη μετά θάνατον ζωή και περί παραδείσου και κολάσεως (ο διάλογος διασώθηκε χάρις σε ένα έντυπο που διανεμήθηκε από την ιερά μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στον Σοχό Θεσσαλονίκης):
“- Γέροντα, όταν πεθάνει ο άνθρωπος, συναισθάνεται αμέσως σε τι κατάσταση βρίσκεται;
- Ναι, συνέρχεται και λέει “τι έκανα;”, αλλά “φαϊντά γιόκ” [σημ.: τουρκική φράση], δηλαδή “δεν ωφελεί αυτό”. Όπως ένας μεθυσμένος, αν σκοτώσει λ.χ. τη μάνα του, γελάει, τραγουδάει, επειδή δεν καταλαβαίνει τι έκανε, και, όταν ξεμεθύσει, κλαίει και οδύρεται και λέει “τι έκανα;”, έτσι και όσοι σ' αυτή την ζωή κάνουν αταξίες είναι σαν μεθυσμένοι. Δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, δεν αισθάνονται την ενοχή τους. Όταν όμως πεθάνουν, τότε φεύγει αυτή η μέθη και συνέρχονται. Ανοίγουν τα μάτια της ψυχής τους και συναισθάνονται την ενοχή τους, γιατί η ψυχή, όταν βγει από το σώμα, κινείται, βλέπει, αντιλαμβάνεται με μια ασύλληπτη ταχύτητα.
- Γέροντα, πώς είναι οι κολασμένοι;
- Είναι υπόδικοι, φυλακισμένοι, που βασανίζονται ανάλογα με τις αμαρτίες που έκαναν και περιμένουν να γίνει η τελική δίκη, η μέλλουσα κρίση. Υπάρχουν βαρυποινίτες, υπάρχουν και υπόδικοι με ελαφρότερες ποινές.
- Γέροντα, πώς εξαγνίζεται η ψυχή;
- Όταν ο άνθρωπος εργασθεί τις εντολές του Θεού, κάνει δουλειά στον εαυτό του και καθαρισθεί από τα πάθη, τότε ο νους φωτίζεται, φθάνει σε ύψος θεωρίας, και η ψυχή λαμπρύνεται και γίνεται όπως ήταν πριν από την πτώση των Πρωτόπλαστων. Σε τέτοια κατάσταση θα βρίσκεται μετά την ανάσταση των νεκρών. Μπορεί όμως ο άνθρωπος να δει την ανάσταση της ψυχής του πριν από την κοινή ανάσταση, αν καθαρισθεί τελείως από τα πάθη. Το σώμα του τότε θα είναι αγγελικό, άυλο, και δεν θα νοιάζεται για τροφή υλική.
- Γέροντα, πώς θα γίνει η μέλλουσα Κρίση;
- Στην μέλλουσα Κρίση θα αποκαλυφθεί σε μια στιγμή η κατάσταση του κάθε ανθρώπου και μόνος του καθένας θα τραβήξει για 'κει που είναι. Καθένας θα βλέπει σαν σε τηλεόραση τα δικά του χάλια και την πνευματική κατάσταση του άλλου. Θα καθρεφτίζει τον εαυτό του στον άλλον και θα σκύβει το κεφάλι και θα πηγαίνει στη θέση του. Δεν θα μπορεί λ.χ. να πει μια νύφη που καθόταν μπροστά στην πεθερά της σταυροπόδι και η πεθερά της με σπασμένο πόδι φρόντιζε το εγγονάκι: “γιατί, Χριστέ μου, βάζεις την πεθερά μου στον Παράδεισο κι εμένα δεν με βάζεις;”, επειδή θα έρχεται μπροστά της εκείνη η σκηνή. Θα θυμάται την πεθερά της που στεκόταν όρθια με σπασμένο πόδι και φρόντιζε το εγγονάκι της και δεν θα έχει μούτρα να πάει στον Παράδεισο, αλλά ούτε και θα χωράει στον Παράδεισο. Ή οι μοναχοί θα βλέπουν τι δυσκολίες, τι δοκιμασίες είχαν οι κοσμικοί και πώς τις αντιμετώπισαν και, αν δεν έχουν ζήσει σωστά, θα σκύψουν το κεφάλι και θα τραβήξουν μόνοι τους για εκεί που θα είναι.
Θα δουν εκεί οι μοναχές, που δεν ευαρέστησαν τον Θεό, ηρωίδες μάνες, που ούτε υποσχέσεις έδωσαν, ούτε τις ευλογίες και τις ευκαιρίες τις δικές τους είχαν, πώς αγωνίσθηκαν και σε τι κατάσταση πνευματική έφθασαν, και εκείνες, καλόγριες, με τι μικροπρέπειες ασχολούνταν και βασανίζονταν, και θα ντρέπονται! Έτσι μου λέει ο λογισμός ότι θα γίνει η Κρίση. Δεν θα πει δηλαδή ο Χριστός: “έλα εδώ εσύ, τι έκανες;” ή “εσύ θα πας στην κόλαση, εσύ στον Παράδεισο”, αλλά ο καθένας θα συγκρίνει τον εαυτό του με τον άλλον και θα τραβήξει για εκεί που θα είναι.
- Γέροντα, γιατί το σώμα του νεκρού λέγεται “λείψανο”;
- Γιατί είναι ό,τι μένει εδώ στη γη από τον άνθρωπο μετά τον θάνατο. Ο κυρίως άνθρωπος, που είναι η ψυχή, φεύγει στον Ουρανό. Στη μέλλουσα Κρίση θα αναστήσει ο Θεός και το σώμα, για να κριθή με αυτό ο άνθρωπος, γιατί με αυτό έζησε και αμάρτησε. Στην άλλη ζωή όλοι θα έχουν το ίδιο σώμα -πνευματικό σώμα-, το ίδιο ανάστημα, και οι κοντοί και οι ψηλοί, την ίδια ηλικία και οι νέοι και οι γέροι και τα μωρά, αφού η ψυχή είναι ίδια. Θα υπάρχει, δηλαδή, μια αγγελική ηλικία.
- Γέροντα, στην άλλη ζωή όσοι θα είναι στην Κόλαση, θα βλέπουν αυτούς που θα είναι στον Παράδεισο;
- Κοίταξε, όπως αυτοί που είναι τη νύχτα έξω στο σκοτάδι βλέπουν όσους είναι μέσα σε ένα δωμάτιο φωτισμένο, έτσι και όσοι θα βρίσκονται στην κόλαση θα βλέπουν όσους θα είναι στον Παράδεισο. Και αυτό θα είναι μεγαλύτερη κόλαση. Όπως πάλι όσοι τη νύχτα είναι στο φως, δεν βλέπουν αυτούς που είναι έξω στο σκοτάδι, έτσι και αυτοί που θα βρίσκονται στον Παράδεισο δεν θα βλέπουν αυτούς που θα είναι στην κόλαση. Γιατί, αν έβλεπαν τους κολασμένους, θα πονούσαν, θα θλίβονταν για την ταλαιπωρία τους, και δεν θα απολάμβαναν τον Παράδεισο, αλλά εκεί “οὐκ ἔστι πόνος...”. Και όχι μόνο δεν θα τους βλέπουν, αλλά ούτε θα θυμούνται αν είχαν αδελφό ή πατέρα ή μητέρα, αν δεν είναι και εκείνοι στον Παράδεισο. “Ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἀπολοῦνται πάντες οἱ διαλογισμοὶ αὐτοῦ”, λέει ο Ψαλμωδός. Γιατί, άμα τους θυμούνται, πώς θα είναι Παράδεισος; Αυτοί μάλιστα που θα είναι στον Παράδεισο, θα νομίζουν ότι δεν θα υπάρχουν άλλοι άνθρωποι, ούτε θα θυμούνται τις αμαρτίες που είχαν κάνει. Γιατί, αν θυμούνται τις αμαρτίες τους, δεν θα αντέχουν από φιλότιμο στην σκέψη ότι λύπησαν τον Θεό.
Η ποσότητα πάλι της χαράς του καθενός στον Παράδεισο θα είναι διαφορετική. Άλλος θα έχει μια δαχτυλήθρα χαρά, άλλος ένα ποτήρι, άλλος μια ολόκληρη δεξαμενή. Όλοι όμως θα αισθάνονται πλήρεις και κανένας δεν θα ξέρει το μέγεθος της χαράς, της αγαλλιάσεως, του άλλου. Τα κανόνισε έτσι ο Καλός Θεός, γιατί, αν γνώριζε ο ένας ότι ο άλλος έχει περισσότερη χαρά, δεν θα ήταν τότε Παράδεισος, επειδή θα υπήρχε το “γιατί εκείνος να έχει περισσότερη χαρά και εγώ λιγότερη;”. Δηλαδή καθένας θα βλέπη στον Παράδεισο τη δόξα του Θεού ανάλογα με την καθαρότητα των οφθαλμών της ψυχής του. Η ορατότητα όμως δεν θα καθορισθεί από τον Θεό, αλλά θα εξαρτηθεί από την δική του καθαρότητα.
- Γέροντα, μερικοί δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος...
- Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος; Πώς είναι δυνατόν οι νεκροί να μείνουν στην ανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; Ο Θεός είναι αθάνατος και ο άνθρωπος είναι κατά χάριν αθάνατος. Επομένως αθάνατος θα είναι και στην κόλαση. Ύστερα τον Παράδεισο και την κόλαση τα ζεί η ψυχή μας σε έναν βαθμό και από αυτήν την ζωή, ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Όταν κάποιος έχει τύψεις συνειδήσεως και νιώθει φόβο, ταραχή, άγχος, απελπισία ή είναι κυριευμένος από μίσος, από φθόνο κ.λπ., τότε ζεί την κόλαση. Ενώ, όταν μέσα του υπάρχει αγάπη, χαρά, ειρήνη, πραότητα, καλοσύνη κτλ., τότε ζεί τον Παράδεισο. Όλη η βάση είναι η ψυχή, γιατί αυτή είναι που αισθάνεται και την χαρά και τον πόνο. Να, πήγαινε σε έναν πεθαμένο και πες του τα πιο ευχάριστα πράγματα, λ.χ. “ήρθε ο αδελφός σου από την Αμερική” κτλ., δεν θα καταλάβει τίποτε. Αν του σπάσεις τα χέρια, τα πόδια, πάλι δεν θα καταλάβει. Επομένως η ψυχή είναι που αισθάνεται. Αυτά όλα δεν τους προβληματίζουν; Ή, ας υποθέσουμε, βλέπεις ένα ωραίο, ένα ευχάριστο όνειρο, χαίρεσαι, χτυπάει γλυκά η καρδιά σου και δεν θέλεις να τελειώσει. Ξυπνάς και στενοχωριέσαι, γιατί ξύπνησες. Ή βλέπεις ένα άσχημο όνειρο, ότι έπεσες λ.χ. και έσπασες τα πόδια σου, και υποφέρεις, κλαις. Από την αγωνία σου ξυπνάς με δάκρυα στα μάτια, βλέπεις ότι δεν έπαθες τίποτε και λες: “Ευτυχώς όνειρο ήταν”! Δηλαδή συμμετέχει η ψυχή. Από ένα άσχημο όνειρο υποφέρει κανείς περισσότερο απ' ότι στην πραγματικότητα, όπως και ο άρρωστος υποφέρει πιο πολύ τη νύχτα απ' ότι την ημέρα. Έτσι και όταν πεθάνει ο άνθρωπος, αν πάει στην κόλαση, θα είναι πιο οδυνηρό. Σκεφθείτε να ζει κανείς ένα αιώνιο εφιαλτικό όνειρο και να βασανίζεται αιώνια! Εδώ δεν μπορείς να αντέξεις για λίγα λεπτά ένα άσχημο όνειρο, άντε τώρα αιώνια -Θεός φυλάξοι- να είσαι μέσα στην θλίψη. Γι' αυτό καλύτερα να μην πάμε στην κόλαση. Εσείς τι λέτε;
- Τόσον καιρό, Γέροντα, κάνουμε αγώνα να μην πάμε στην κόλαση, λέτε εκεί να καταλήξουμε;
- Αν δεν έχουμε μυαλό, εκεί θα πάμε. Εγώ εύχομαι ή όλοι στον Παράδεισο ή κανένας στην κόλαση! Καλά δεν λέω; Είναι πολύ βαρύ, μετά από όσα έκανε ο Θεός για μας τους ανθρώπους, να πάμε στην κόλαση και να Τον λυπήσουμε. Ο Θεός να φυλάξει, όχι μόνον άνθρωπος, αλλά ούτε πουλί να μην πάει στην κόλαση. Ο Καλος Θεός ας μας δώσει καλή μετάνοια, για να μας βρει ο θάνατος σε καλή πνευματική κατάσταση και, να αποκατασταθούμε στην Ουράνια Βασιλεία Του. Αμήν”...
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Σχετικά άρθρα
(1) Ησαΐας Κωνσταντινίδης: “Το Πνεύμα-Ψυχή (με αφορμή την κοίμηση του Αγίου Νεκταρίου)”, άρθρο 22ας Σεπτεμβρίου 2012
(2) Ησαΐας Κωνσταντινίδης: “Η καρδιά-εγκέφαλος: έδρα της ψυχής του ανθρώπου”, άρθρο 18ης Νοεμβρίου 2012
Βιβλιογραφία
(1) Ησαΐας Κωνσταντινίδης: “Άγιος Παΐσιος” (εκδ. “M-Press”, 2016)
(2) αρχιμανδρ. Νεκτάριος Μουλατσιώτης: “Ιησούς, ο έρωτας της καρδιάς μου” (εκδ. Ιεράς Μονής Αγίου Νεκταρίου Φωκίδος, 2017)
(3) πρωτοπρ. Ιωάννης Ρωμανίδης: “Πατερική θεολογία” (εκδ. “Παρακαταθήκη”, 2004)