1.9.2008
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Η πτώση του κομμουνιστικού μπλοκ δυνάμεων και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης προκάλεσαν στον κόσμο μια ανισορροπία και έβαλαν την ιστορία σε μια νέα τροχιά εξέλιξής της, πρωτόγνωρη έως τότε για το σύγχρονο άνθρωπο. Νέες δυνάμεις και νέοι σχηματισμοί προέκυψαν από τις ριζικές αλλαγές, οι οποίες αποτέλεσαν πράγματι μια τεράστια μετάλλαξη για την Ευρώπη, που μετά τον καταστροφικό 2ο παγκόσμιο πόλεμο είχε συνηθίσει σε μια σχετική σταθερότητα. Ήταν λοιπόν φυσικό, μέσα στις καινούριες συνθήκες που διαμορφώθηκαν, η πλευρά των «νικητών» του Ψυχρού πολέμου να θελήσει να αποσαφηνίσει πράγματα και καταστάσεις που έλαβαν «σάρκα και οστά» κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης των δύο αντίπαλων συνασπισμών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίαζε βέβαια ο τομέας των υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών, ένας τομέας που επί ψυχροπολεμικής περιόδου έκανε κυριολεκτικά τους Δυτικούς να «στενάξουν» εξαιτίας της αποτελεσματικότητας και του επαγγελματισμού των αντιπάλων τους, του ανατολικού μπλοκ... Άλλωστε κοινό μυστικό σε Δύση και Ανατολή ήταν επί σειρά ετών ολόκληρων ότι ίσως ο μόνος τομέας στον οποίο υπερτερούσαν σαφώς οι Ανατολικοί, συντρίβοντας τους Δυτικοευρωπαίους και τους Αμερικανούς ουκ ολίγες φορές, ήταν αυτός της κατασκοπείας.
Με το που έγινε η πανηγυρική επανένωση των δύο Γερμανιών το 1990, ένα ζήτημα που απασχολούσε πολύ τους κυβερνώντες την ενωμένη πια χώρα ήταν αυτό της αποκρυπτογράφησης των μυστικών της άλλοτε υπηρεσίας φόβητρο της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, της Στάζι (STASI, σύντμηση της σύνθετης γερμανικής λέξης Staatssicherheit, που σημαίνει Κρατική Ασφάλεια).
Η ανατολικογερμανική αυτή υπηρεσία, που επί Ψυχρού πολέμου είχε τις αρμοδιότητες ολόκληρου υπουργείου, θεωρούνταν υπαίτια για πάρα πολλά δεινά που είχε προκαλέσει στη Δυτική Γερμανία και το λαό της και ήταν φυσιολογικό να θέλουν τα άλλοτε θύματά της να μάθουν όσα μπορούσαν περισσότερα στοιχεία αναφορικά με τις επιχειρήσεις, την οργάνωσή της και την εν γένει δραστηρίοτητά της. Κάποιος Γερμανός μάλιστα έφτασε στο σημείο να πει ότι η Δυτική Γερμανία υπήρξε η πλέον άτυχη χώρα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου, ακριβώς εξαιτίας του λόγου ότι δίπλα της ακριβώς βρισκόταν επί δεκαετίες ολόκληρες η πλέον αδίστακτη και εγκληματική υπηρεσία που έδρασε ίσως καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας! Μάλιστα κάποιος άλλος είχε αναφέρει ότι ακόμα και η σοβιετική KGB, που το άκουσμά της και μόνο προκαλούσε δέος στα δυτικά αυτιά, όλο και είχε κάποια ίχνη ανθρωπιάς και λογικής· αντίθετα η Στάζι κινούταν πάντα στα άκρα, δεν είχε στον οργανισμό της ούτε ίχνος ανθρώπινου συναισθήματος, δεν επεδείκνυε ποτέ της έλεος ή συγχώρεση, οι κινήσεις της ήταν πάντοτε ψυχρές και προγραμματισμένες...
Όταν η Γερμανία ενώθηκε το 1990 οι υπεύθυνοι των αρχών της χώρας για την αποκρυπτογράφηση των αρχείων της Στάζι βρέθηκαν μπροστά σε μια πάρα πολύ δυσάρεστη έκπληξη· όχι μόνο δεν βρήκαν διασωθέντα αρχεία της τρομερής ανατολικογερμανικής υπηρεσίας, τα οποία και θα φώτιζαν πάρα πολλά για τη νεώτερη ιστορία της χώρας και της Ευρώπης, αλλά αντίκρισαν ένα θέαμα ολοσχερούς σχεδόν καταστροφής! Όλα τα έγγραφα της Στάζι ήταν κομμένα σε πολύ μικρές λωρίδες και στιβαγμένα μέσα σε σακούλες, μπερδεμένα εντελώς μεταξύ τους! Και επρόκειτο περί εκατομμυρίων σελίδων, από τελείως διαφορετικές μεταξύ τους περιόδους και θεματολογίες... Ποιος άραγε διέπραξε τη φοβερή αυτή καταστροφή, που σχεδόν απαγόρευε την ανάγνωση και αποκρυπτογράφηση των αρχείων; Λες και κάποιος ήθελε να «παίξει» με τα νεύρα των Γερμανών ή καλύτερα να εκδικηθεί με τον τρόπο του για την πτώση της κομμουνιστικής Γερμανίας και εν γένει του κομμουνιστικού μπλοκ στην Ευρώπη...
Η καταστροφή, που είχε προκληθεί από ένα σίγουρα «πονηρό πνεύμα» – όπως κάποιοι αποκάλεσαν τον άνθρωπο που συνέλαβε αυτή την ιδέα – είχε προκληθεί (όπως πιθανολογείται) κατά την περίοδο από το φθινόπωρο του 1989, όταν και έπεσε δηλαδή το περίφημο τείχος του Βερολίνου έως και τον Ιανουάριο του 1990. Τότε, υπάλληλοι της Στάζι πέρασαν από ειδικό μηχάνημα-«κόπτη» εγγράφων όλα τα απόρρητα έγγραφα της υπηρεσίας, που έτσι μεταμορφώθηκαν σε πολύ μικρές λωρίδες· με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιζόταν η μη ανάγνωσή τους από τον «εχθρό» της Δύσης... Το πολύτιμο υλικό που καταστράφηκε υπολογίστηκε σε περίπου 45 εκατομμύρια σελίδες, όλες διαστάσεων Α4, οι οποίες είχαν γνωρίσει τέτοιο ψιλό «κόψιμο», που θα ήθελε πάρα, μα πάρα, πολύ καιρό ούτως ώστε πρώτα να συναρμολογηθούν (αν ποτέ τούτο θα ήταν δυνατόν...) και έπειτα να αποκρυπτογραφηθούν, πράγμα ακόμα πιο δύσκολο. Σίγουρα τα όρια αυτά ξεπερνούσαν κατά πολύ τη μέση χρονική διάρκεια μιας ανθρώπινης ζωής. Ιδού οι πρόχειροι υπολογισμοί που έκαναν οι υπεύθυνοι των γερμανικών αρχών. Τα κομμάτια των παλιών εγγράφων της Στάζι ήταν παραπάνω από 600 εκατομμύρια και βρίσκονταν ανακατεμένα σε 16.250 συνολικά σακούλες! Άρα για τη συναρμολόγησή τους και μόνο (χωρίς το στάδιο της αποκρυπτογράφησής τους, που βέβαια είναι ακόμα πιο δύσκολο) θα χρειαζόντουσαν περί τα... 800 χρόνια, με την προϋπόθεση ότι ομάδα 30 ατόμων θα ασχολούνταν ειδικά με τα αρχεία για όλη την υπόλοιπη καριέρα τους, χωρίς να εργάζονται σε κανέναν άλλο τομέα!...
Από τα στοιχεία που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας προέκυψε η μέθοδος εργασίας της ομάδας, η οποία πιλοτικά ανέλαβε την «επανασυγκόλληση» περιορισμένου υλικού από τις σακούλες, μόνο και μόνο για να φανεί αν ποτέ θα ήταν ανθρωπίνως δυνατό να ανασυνταχθεί μέρος έστω των υπερπολύτιμων εγγράφων της Στάζι (αν και κάποιος εύστοχα είπε ότι όταν – και αν – κάτι τέτοιο συμβεί κανείς από τους άλλοτε Δυτικογερμανούς πράκτορες της Στάζι δε θα ζει, ούτως ώστε να υποστεί την τιμωρία που θα του αναλογούσε από την αποκρυπτογράφηση του ονόματός του...). Η εργασία λοιπόν της πιλοτικής ομάδας ξεκινάει από τη σάρωση μέσω ειδικών scanners όλων των κομματιών των εγγράφων, τα οποία ύστερα ταξινομούνται ανάλογα με το χρώμα, την υφή και το σχήμα του και αναζητούνται παρόμοια κομμάτια, που πιθανόν να ταιριάζουν μαζί του. Φυσικά ένα στοιχείο που βοηθάει αρκετά το έργο της ομάδας αυτής είναι η γραμματοσειρά των εγγράφων, από την οποία γίνεται αρκετά εμφανής ο τύπος δεδομένου εγγράφου.
Ένα ζήτημα που απασχόλησε εξαρχής τους Γερμανούς ειδικούς υπήρξε η περίφημη σχέση του παγκόσμιας εμβέλειας και δράσης αρχιτρομοκράτη Κάρλος (πραγματικό όνομα: Ίλιτς Ραμίρεζ Σάντσεζ), ο οποίος ήταν υπεύθυνος για μια σειρά αιματηρών τρομοκρατικών ενεργειών σε πολλά σημεία του πλανήτη. Ο Κάρλος (το περίφημο «Τσακάλι» της αντικαπιταλιστικής δράσης), με καταγωγή από τη λατινοαμερικανική χώρα της Βενεζουέλας, οδηγούμενος από το τυφλό του μίσος κατά της Δύσης, ήρθε σε επαφή με κάθε ομάδα που θα μπορούσε να βλάψει τα δυτικά συμφέροντα, είτε επρόκειτο για ακροαριστερές ομάδες που δρούσαν ειδικά στις χώρες της ελεύθερης αγοράς, είτε για ισλαμιστικούς πυρήνες που είχαν κηρύξει κι αυτοί τον πόλεμο στην «άπιστη πόρνη» που λέγεται Δύση! Επί σειρά λοιπόν δεκαετιών ολόκληρων είχε δημιουργηθεί γύρω από αυτόν ένας πέπλος πυκνού μυστηρίου και ήταν ο κορυφαίος καταζητούμενος πάνω στη Γη από διάφορες χώρες της Δύσης...
Από πολύ νωρίς πιστεύτηκε ότι ο Κάρλος συνεργαζόταν (ή και έπαιρνε και εντολές) με το ανατολικό μπλοκ και ειδικά με την ανατολικογερμανική Στάζι. Θεωρήθηκε δηλαδή ότι οι ενέργειές του εξυπηρετούσαν και τα ανατολικά συμφέροντα και πάντως λάμβανε βοήθεια (χρηματική, επιχειρησιακή κτλ.) από την ανατολικογερμανική υπηρεσία ασφαλείας. Ο ίδιος ο πρώην αρχηγός – σχεδόν επί τρεις δεκαετίες – της Στάζι, Μάρκους Βολφ, παραδέχτηκε καιρό μετά ότι πράγματι η υπηρεσία του είχε έρθει σε επαφή και σε συνεννόηση με τον Κάρλος, όχι όμως για την πραγματοποίηση εγκληματικών ενεργειών, αλλά για να αποφευχθούν ενέργειες των ανθρώπων του «Τσακαλιού» στο έδαφος της Ανατολικής Γερμανίας και εν γένει στις χώρες του κομμουνιστικού μπλοκ.
Ο Κάρλος συνελήφθη μετά από μυθιστορηματικού τύπου καταδίωξη στο Σουδάν από Γάλλους άντρες των αντιτρομοκρατικών δομών τον Αύγουστο του 1994. Κατά καιρούς είπε πολλά και διάφορα, αλλά μάλλον άφηνε πιο πολλά υπονοούμενα εναντίον συγκεκριμένων προσώπων και θεσμών, παρά ξεκαθάριζε γεγονότα και καταστάσεις. Για τις πιθανολογούμενες σχέσεις του με τη Στάζι πάντως, ο Κάρλος ήταν απόλυτα αρνητικός: ποτέ του δεν είχε επαφές ούτε και είχε συναντηθεί με ανθρώπους της ανατολικογερμανικής Ασφάλειας και φυσικά δεν είχε καμία απολύτως δέσμευση απέναντί της!
Στις καταθέσεις του το «Τσακάλι» μίλησε και με αρκετούς υπαινιγμούς αναφερόμενος στην ελλαδική τρομοκρατία, και ειδικά τον ΕΛΑ και τη 17 Νοέμβρη, για τις οποίες οργανώσεις υποτίθεται ότι γνωρίζει πολλά· τα όσα ανέφερε για την τρομοκρατία στην Ελλάδα ενέπλεκαν σ’ αυτή ανθρώπους απ’ όλες τις μεγάλες ελληνικές πολιτικές παρατάξεις... Πόσο όμως ειλικρινής και αξιόπιστος θα μπορούσε να είναι ένας άνθρωπος σαν τον Κάρλος; Έτσι αναρωτήθηκαν πολλοί στην Ελλάδα και το εξωτερικό, «αποκρούοντας» τα λεγόμενά του...