10.4.2023
Του Τάσου Συμιγδαλά
Η Αισυμνητεία ήταν ένας θεσμός στην αρχαία Ελλάδα, κατά τον οποίο, όταν υπήρχαν μεγάλες αντίθετες κοινωνικές ομάδες με διαφορετικές και ασυμβίβαστες πολιτικές που δημιουργούσαν καταστροφικές συνέπειες σ’ ολόκληρη την κοινωνία, ο Δήμος (η κοινωνία), επέλεγε ένα άτομο ιδιαιτέρων ικανοτήτων και το περιέβαλε με υπερεξουσίες για να συμβιβάσει τις αντίθετες αυτές κοινωνικές τάσεις και πολιτικές. Αυτό το άτομο ονομαζόταν Αισυμνήτης ή Αισυμνητήρ και απένειμε αναλογικά το ίσον δίκαιον.
Ο Αισυμνήτης, επιλεγόταν είτε δια βίου, είτε για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου, μετά την ολοκλήρωση του οποίου κατέθετε την εντολή και λογοδοτούσε στον Δήμο. Μια απλή μορφή αυτού του θεσμού, μπορούμε να τη φανταστούμε στον ορισμό Διαιτητού σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, ο οποίος περιβάλλεται με απόλυτη εξουσία και επιβάλλει τις αποφάσεις του, στις οποίες είναι υποχρεωμένοι να υπακούν όλοι οι αγωνιζόμενοι.
Με αφορμή τη θέση που διακήρυξε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ κ. Νίκος Ανδρουλάκης, ότι δεν πρόκειται να στηρίξει στις προσεχείς εκλογές ούτε τον κ. Μητσοτάκη, ούτε τον κ. Τσίπρα, έστω αν πλειοψηφήσει οποιοσδήποτε από τους δύο στο σχηματισμό Κυβέρνησης, ως Πρωθυπουργό, έθεσε ευθέως το θέμα αναζητήσεως Αισυμνήτου για να του ανατεθεί η Πρωθυπουργία. Αυτό, βέβαια, δεν έγινε αποδεκτό από τα δύο μεγάλα, δημοσκοπικά τουλάχιστον, κόμματα που θεωρούν αδιανόητο να μην είναι Πρωθυπουργός ο Αρχηγός του κόμματος, που θα πλειοψηφήσει. Ίσως ο κ. Ανδρουλάκης, στην πρότασή του αυτή, να θέλει να διεκδικήσει και αυτός μια θέση υποψηφίου Πρωθυπουργού και ας υπολείπεται, δημοσκοπικά πάντα, κατά πολύ από τους άλλους δύο που προηγούνται.
Ας δεχθούμε όμως, ως υπόθεση εργασίας, ως πραγματοποιήσιμη την πρόταση Ανδρουλάκη και να αναζητήσουμε τον Αισυμνήτη. Για να γίνει αυτό όμως, πρέπει να προσδιορίσουμε τα προσόντα που πρέπει να έχει αυτό το άτομο, τις ικανότητες που πρέπει να διαθέτει, για να του ανατεθεί μια τέτοια μεγάλη αποστολή.
Για τον προσδιορισμό αυτών των χαρακτηριστικών και ικανοτήτων του Αισυμνήτου, του Μεγάλου, όπως τον αποκαλεί ο βαθύς γνώστης της κοινωνιολογίας και της ψυχολογίας, με ιδιαίτερες σπουδές επί του αντικειμένου αυτού, αείμνηστος Γεώργιος Γεωργαλάς, θα ανατρέξουμε στα άρθρα του που δημοσίευσε στα τέλη του 1973 στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» στα οποία σκιαγραφεί τον «Μεγάλο» (τον Άρχοντα) και τα οποία θα παρουσιάσουμε σε συνέχειες, αρχής γενομένης από το σημερινό μας χρονογράφημα.
Ο τίτλος είναι: Τα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες του Αισυμνήτου (του Μεγάλου, του Άρχοντα).
Και πρώτα-πρώτα η ψυχογραφία του Μεγάλου. Γράφει ο Γ. Γεωργαλάς:
1) Για τον μεγάλο η ευτυχία βρίσκεται στην δράση και στην πραγμάτωση των σκοπών του. Ζωή γι’ αυτόν είναι η μεγαλύτερη δυνατή ανάπτυξις των ικανοτήτων του και η μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίησις των δυνατοτήτων που του παρέχουν ο εαυτός του και η εποχή του.
2) Ο μεγάλος διδάσκεται από το παρελθόν, ατενίζει προς το μέλλον, αλλά ζη το παρόν. Στην πραγματικότητα με την δράση του, δίνει την εντύπωση ότι είναι αδέσμευτος και έναντι του παρελθόντος και έναντι του μέλλοντος.
3) Ο μεγάλος είναι αχόρταγος και ασυμβίβαστος, απαιτεί τα πάντα, αιώνια ανικανοποίητος, τα θέλει όλα ή τίποτε.
4) Συχνά ο μεγάλος εκτιμά τα χρήματα σαν μέσον που του επιτρέπει να επιτύχει ωρισμένους σκοπούς. Ποτέ όμως το χρήμα δεν είναι γι’ αυτόν σκοπός και ποτέ δεν είναι κριτήριό του για την εκτίμηση των ανθρώπων.
5) Ο μεγάλος έχει έντονη συνείδηση του πεπερασμένου. Βασανίζεται από την στενότητα των ορίων της ανθρωπίνης ζωής που δεν χωρούν τις απέραντες επιδιώξεις του. Καταδιώκεται συνεχώς από το αίσθημα του εφήμερου και του θνητού της υπάρξεώς του. Γι’ αυτό ο χρόνος αποκτά μιαν άλλην διάσταση στη συνείδηση του μεγάλου.
6) Ο μεγάλος δεν είναι με τα κοινά μέτρα ούτε καλός ούτε κακός, ούτε μαλακός ούτε σκληρός. Είναι κάτι άλλο. είναι ένας συνδυασμός όλων των ανθρωπίνων ιδιοτήτων. Είναι μοναδικός.
7) Ο μεγάλος, σαν εκφραστής της εποχής του, είναι δέκτης διαφόρων ρευμάτων και τάσεων πολλές φορές αντιθέτων μεταξύ τους, γι’ αυτό συχνά παρουσιάζεται αντιφατικός και πίσω από την αδάμαστη ενεργητικότητά του φωλιάζει ο σκεπτικισμός.
8) Στην ουσία ο μεγάλος είναι ένας άνθρωπος που έχει αυτοθυσιαστεί, ένας «κοσμοκαλόγερος», που για να γίνει αυτό που είναι θυσιάζει όλες τις προσωπικές απολαύσεις.
9) Ο μεγάλος έχει κατά νουν μόνον την ιστορία. Σ’ αυτήν αφιερώνει την ζωή του και σ’ αυτήν προσφέρει ανάπαυση ή ψυχαγωγία.
10 )Σε τελευταία ανάλυση μπορούμε να πούμε ότι ο μεγάλος δεν έχει φιλοδοξία με την τρέχουσα έννοια. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι η φιλοδοξία του δεν είναι κάτι ξεχωριστό από το σκοπό του, από την αποστολή του, από την ίδια την ζωή του. Είναι συνυφασμένη με το «είναι» του. Γι’ αυτό δεν βλέπει ανταγωνιστικά τους άλλους ανθρώπους, δεν φοβάται τους αντιπάλους, δεν αποφεύγει τους εκλεκτούς συνεργάτες, δεν επιδεικνύεται και καθορίζει όλες τις πράξεις του με απόλυτη φυσικότητα. Θέλει την εξουσία όχι σαν σκοπό, αλλά σαν μέσο και η κατοχή του φαίνεται σαν κάτι αυτονόητο, σαν φυσιολογική προέκτασι των ικανοτήτων και δυνατοτήτων του. Το να διοικεί είναι μέσα στη φύση του δεν χρειάζεται να το διδαχθή.
11) Ο μεγάλος δεν είναι ματαιόδοξος. Γι’ αυτό γνωρίζει ότι κάνει λάθη. Ξέρει ακόμη και μετά από μια μεγάλη επιτυχία του, ότι την επομένη μπορεί να αποτύχει. Ξέρει να υποτάσσεται στην αναγκαιότητα. Είναι πάντοτε έτοιμος να ακούσει την αλήθεια και δεν τιμωρεί κανέναν από εκείνους που έχουν το θάρρος να του την λένε. Οι κόλακες δεν βρίσκουν έδαφος κοντά του. Αναγνωρίζει και εκτίμα τους αξίους από τους αντιπάλους του.
12) Ο μεγάλος αποζητά την δόξα της υστεροφημίας και όχι τη δόξα των χειροκροτημάτων. Τον ενδιαφέρει τι θα πει η ιστορία γι’ αυτόν. Πιστεύει ότι σκοπός της ζωής είναι να βάλεις την σφραγίδα σου επάνω στην μοίρα των ανθρώπων, να αφήσεις κάποιο ίχνος από το διάβα σου. Μόνον αυτό δικαιώνει το πέρασμα από τη ζωή.
13) Στις σχέσεις του με τους απλούς ανθρώπους, ο μεγάλος δεν ωθείται από κάποια σκοπιμότητα αλλά από γνήσια ανθρωπιστική τάση.
14) Η πραγματική δράσις του μεγάλου πραγματοποιείται στο ανθρώπινο πεδίο. Ακόμη και οι μεγάλοι κατακτηταί υπήρξαν πρωτίστως κατακτηταί όχι χωρών, αλλά ανθρώπων. Και όσοι από αυτούς ήταν πραγματικά μεγάλοι γοήτευσαν και κατέκτησαν τους καλυτέρους από τους συγχρόνους των.
Στο επόμενο χρονογράφημά μας, θα αναφέρουμε τις ιδιότητες του Μεγάλου, ώστε να ολοκληρωθεί η εικόνα εκείνου του ικανού ατόμου στον οποίο θα πρέπει να ανατεθεί η εξουσία να σχηματίσει Κυβέρνηση, ως Πρωθυπουργός της Χώρας.