22.12.2020
Tου Ησαΐα Κωνσταντινίδη
“Ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος, αλλά είναι παντού αλυσοδεμένος”.
(Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, “Το κοινωνικό συμβόλαιο”, 1762)
Κατά μία παράξενη σύμπτωση, σαν αναπόφευκτο πεπρωμένο που όρισαν κάπου “αλλού” η Κλωθώ, η Λάχεσις και η Άτροπος -οι τρεις Μοίρες του ελληνισμού-, η ταινία μικρού μήκους (24 λεπτών και 26 δευτερολέπτων) “Ελεύθερη βούληση”, αν και δημιουργήθηκε κατά το “μακρινό” πια 2014, εν τούτοις αναφέρεται στον μήνα Δεκέμβριο του 2020... Τον μήνα όπου “όλα αλλάζουν” και είναι φανερό ότι, έστω και σε επίπεδο συμβολισμών, περνάμε σε μία εντελώς καινούρια ιστορική εποχή. 20 Δεκεμβρίου 2020, είναι η ημερομηνία που βλέπουμε έκπληκτοι στη διάρκεια της ταινίας να αναγράφεται σε μια σκηνή της, στο πρωτοσέλιδο εφημερίδας: μία ημέρα, δηλαδή, πριν το χειμερινό ηλιοστάσιο του έτους και την 21η Δεκεμβρίου 2020, κατά την οποία ο κόσμος διέρχεται πλέον οριστικά την πύλη της περιβόητης Νέας Εποχής· μιας εποχής στην οποία τίποτα δεν θα είναι ίδιο με πριν... [για το θέμα, βλ. άρθρο μας εδώ ]
Τι παράξενη σύμπτωση, αλήθεια... “Ελευθερία” είναι η λέξη που δεσπόζει στην ταινία “Ελεύθερη βούληση” του 2014. “Ελευθερία” είναι η λέξη που κυριαρχεί και τον μήνα Δεκέμβριο του 2020... Ως υπερεπείγον πρόταγμα για τον άνθρωπο στην πρώτη περίπτωση. Ως κεντρική ονομασία του προγράμματος μαζικού εμβολιασμού της ανθρωπότητας στη δεύτερη. Αυτοεκπληρούμενη προφητεία; Όραμα μελλοντικών δεινών; Ή απλώς μία επιτυχημένη πρόβλεψη, στοχαστών που διέκριναν καθαρά από τότε προς τα πού οδεύουν τα πράγματα; Ίσως ένα μείγμα όλων των παραπάνω. Ανατριχιαστικό, πάντως, για τη λογική του μέσου ανθρώπου είναι το (αναμφισβήτητο) γεγονός της ταύτισης πραγμάτων και καταστάσεων της εν λόγω ταινίας με την πραγματικότητα του μέλλοντος το οποίο προείδε...
“Είμαι ελεύθερος;”, είναι το αξονικό ερώτημα γύρω από το οποίο στριφογυρίζει η υπόθεση της ταινίας “Ελεύθερη βούληση”. Πότε όμως υπήρχε πραγματική ελευθερία για τον άνθρωπο; Είναι αλυσοδεμένος μέσα στην ύλη. Αυτό υπονοούσε άλλοτε ο προφήτης της Γαλλικής επανάστασης, Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, στα πρώτα κιόλας λόγια του κλασικού του έργου, “Το κοινωνικό συμβόλαιο”. Αν όμως έως πρόσφατα υπήρχε απλώς μία επίφαση ελευθερίας, τώρα είναι που γεννιέται η επερχόμενη πλανητική σκλαβιά, η οποία βαπτίζεται ως “Επιχείρηση Ελευθερία”. Οργουελικά, η έννοια των λέξων αντιστρέφεται πλήρως. Άλλωστε, στο οργουελικό κλίμα του “Μεγάλου Αδελφού” και του δυστοπικού μυθιστορήματος “1984” του Τζορτζ Όργουελ κινείται ολόκληρη η πλοκή της ταινίας. “Ο πόλεμος είναι ειρήνη, η ελευθερία είναι σκλαβιά, η άγνοια είναι δύναμη”, διαβάζουμε στο “1984”, που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά εν έτει 1949...
“Η Ελευθερία ανήκει στο παρελθόν”. Εδώ ο πρωταγωνιστής αναφέρεται στην (πρώην) κοπέλα του, αλλά είναι φανερός ο συνειρμός που γίνεται με την ελευθερία του ανθρώπου. Και τα δύο ανήκουν στο παρελθόν, όλα ανήκουν στο παρελθόν. Το μέλλον που ήρθε φαντάζει ανελεύθερο.
“Ολοκληρώνεται εντός της εβδομάδας η μαζική αποστολή της ηλεκτρονικής κάρτας σε όλους τους εγγεγραμμένους πολίτες της χώρας”. Φράση από την ταινία “Ελεύθερη βούληση” του 2014, που αναφέρεται στις τελευταίες μέρες του 2020. “Η διαδικασία μαζικών εμβολιασμών στη χώρα θα ξεκινήσουν στις 27 Δεκεμβρίου [2020] σε πέντε νοσοκομεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη”. Επίσημη κυβερνητική ανακοίνωση για τις τελευταίες (επίσης) μέρες του δίσεκτου 2020. Χωρίς την ηλεκτρονική κάρτα της ταινίας “Ελεύθερη βούληση” δεν θα μπορείς να υπάρχεις ως πολίτης μέσα στην κοινωνία. Χωρίς τον εμβολιασμό κατά του Covid-19 δεν θα διαθέτεις το απαραίτητο “υγειονομικό διαβατήριο” για να μπορείς να εργάζεσαι, να λαμβάνεις μισθό ή σύνταξη, να μπορείς να αγοράζεις και να πουλάς. Σύμπτωση; “Σύμπτωση επαναλαμβανόμενη, παύει να είναι σύμπτωση”, λέει μια παλιά ρήση της λαϊκής σοφίας.
Να θυμηθούμε εδώ τι έγραφε ο ευαγγελιστής Ιωάννης, στην Αποκάλυψή του, σχεδόν 2.000 χρόνια πριν: “καὶ ποιεῖ πάντας, τοὺς μικροὺς καὶ τοὺς μεγάλους, καὶ τοὺς πλουσίους καὶ τοὺς πτωχούς, καὶ τοὺς ἐλευθέρους καὶ τοὺς δούλους, ἵνα δώσωσιν αὐτοῖς χάραγμα ἐπὶ τῆς χειρὸς αὐτῶν τῆς δεξιᾶς ἢ ἐπὶ τῶν μετώπων αὐτῶν, καὶ ἵνα μή τις δύνηται ἀγοράσαι ἢ πωλῆσαι εἰ μὴ ὁ ἔχων τὸ χάραγμα, τὸ ὄνομα τοῦ θηρίου ἢ τὸν ἀριθμὸν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ. ῟Ωδε ἡ σοφία ἐστίν· ὁ ἔχων νοῦν ψηφισάτω τὸν ἀριθμὸν τοῦ θηρίου· ἀριθμὸς γὰρ ἀνθρώπου ἐστί· καὶ ὁ ἀριθμὸς αὐτοῦ χξς´” (κεφ. 13, εδάφια 16-18). Και να αντιπαραβάλλουμε τα προηγούμενα με τον Νόμο 5536/2008 § 1 και 2 του ελληνικού κράτους με θέμα “Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ)”, όπου διαβάζουμε: “1. Ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (Α.Μ.Κ.Α.), ο οποίος καθιερώθηκε με το άρθρο 64 του ν. 2084/1992 που συμπληρώθηκε με την παρ. 8 του άρθρου 20 του ν. 2556/1997, το άρθρο 39 του ν. 2676/1999 και την παρ. 8 του άρθρου 62 του ν. 3518/2006 από 1/6/2009 καθιερώνεται υποχρεωτικά ως αριθμός εργασιακής και ασφαλιστικής ταυτοποίησης όλων των πολιτών της Χώρας. 2. Από την ίδια ως άνω ημερομηνία ουδείς δύναται να απασχοληθεί ως μισθωτός ή ως αυτοαπασχολούμενος να ασφαλιστεί ή να καταβάλει ασφαλιστικές εισφόρες, να εκδώσει ή ανανεώση βιβλιάριο ασθένειας, να δικαιωθεί και να εισπράξει συντάξεις και γενικότερα πάσης φύσεως παροχές, επιδόματα και βοηθήματα, εάν δεν διαθέτει ΑΜΚΑ, ο οποίος αναγράφεται υποχρεωτικά επί όλων των ως άνω αντίστοιχων παραστατικών.”. Παρά τη μεταξύ των δύο κειμένων διαφορά δύο χιλιάδων σχεδόν ετών, δεν είναι εντυπωσιακές όντως οι ομοιότητές τους;
“ΣΥΖΕΥΞΙΣ”. Είναι το λειτουργικό υπερ-πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, στο οποίο καταγράφονται σε μία παγκόσμια βάση δεδομένων όλα απολύτως τα στοιχεία (ταυτότητας, βιομετρικά, υγείας, δικαστικά, εργασιακά κτλ.) του ατόμου, ο οποίος αντί εμψύχου όντος κατήντησε άνας σκέτος, ξερός αριθμός. Πράγματι, κανείς δεν μπορεί να εργαστεί, να φάει, να μετακινηθεί... να κάνει το οτιδήποτε, αν δεν είναι “καθαρός” μέσα στα ψηφιακά αρχεία του προγράμματος “ΣΥΖΕΥΞΙΣ”. Ο ανεπιθύμητος του συστήματος της νέας παγκόσμιας εξουσίας, εκείνος που η υπερεθνική ελίτ θεωρεί απειλή, αντικρίζει παντού κλειστές τις πόρτες. Οδηγείται, δηλαδή, εμμέσως πλην σαφώς στη φτώχεια και την πείνα, στα ψυχοφάρμακα και την αυτοκτονία. Βρισκόμαστε, αναμφίβολα, σ' εκείνο που κάποτε ονομάστηκε ως “η δύση της ελευθερίας”.
“Τα προσωπικά δεδομένα προστατεύονται από το ευρωπαϊκό Σύνταγμα και η συλλογή τους πραγματοποιείται για τη διευκόλυνση των πολιτών. [...] Οι εταιρείες που διαχειρίζονται τις βάσεις δεδομένων πληρούν όλα τα κριτήρια συντήρησης και προστασίας των δεδομένων. [...] Η ένταξη όλων μας σε μία έννομη κοινωνία δικαιοσύνης και διαφάνειας αποκλείει τη φοροδιαφυγή και εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα της Ευρώπης στις απαιτήσεις της Νέας ηλεκτρονικής Εποχής”. Αυτά ακούγονται στους δημόσιους χώρους, σαν μέσα σε προπαγάνδα, στις σκηνές της “Ελεύθερης βούλησης”. Στο όνομα των προσωπικών δεδομένων... θυσιάζεται η προσωπική ελευθερία του ανθρώπου! Ο άνθρωπος, απ-ανθρωπίζεται. Όπως είχε πει ήδη από το 2005, ενώπιον του νεοεκλεγέντος τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, η τότε Προέδρος της Βουλής των Ελλήνων, Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη: “Η ευρωπαϊκή ενοποίηση θα προωθηθεί με την ψήφιση, ενδεχομένως, και της συνταγματικής Συνθήκης, τα εθνικά σύνορα και ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας θα περιορισθούν χάριν της ειρήνης και της ευημερίας και της ασφάλειας στη διευρυμένη Ευρώπη, τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη θα υποστούν μεταβολές, καθώς θα μπορούν να προστατεύονται, αλλά ίσως και να παραβιάζονται από αρχές και εξουσίες πέραν των γνωστών και καθιερωμένων και πάντως, η δημοκρατία θα συναντήσει προκλήσεις και θα δοκιμασθεί από ενδεχόμενες νέες μορφές διακυβέρνησης”. Λόγια “προφητικά”, ή κάτι άλλο;
Παντού κάμερες αναγνώρισης προσώπου. Οι περίφημες θερμοκάμερες, που άρχισαν να εξαπλώνονται σε κάθε χώρο, ελεύθερο ή κλειστό, σε κάθε σημείο δρόμων, πόλεων και χωριών με αφορμή την πανδημική κρίση του κορονοϊού, το 2020. Η Ελευθερία, με τη συμβολική μορφή της κοπέλας που ο πρωταγωνιστής έχασε για πάντα, υπάρχει πια μόνο στα όνειρά του.
“Τώρα μας ήρθε η αχρήματη κοινωνία· μαζί της, κι η υποδούλωση”. Στην ταινία “Ελεύθερη βούληση” δεν υπάρχουν πια μετρητά χρήματα, το “ρευστό” στέρεψε... Υπάρχουν άυλες χρηματικές μονάδες, οι οποίες αντικατέστησαν τα παραδοσιακά νομίσματα. Οι πληρωμές γίνονται αποκλειστικά μέσω της ηλεκτρονικής κάρτας του πολίτη, η οποία περιέχει ειδικό τσιπάκι ανάγνωσης από τις συσκευές σάρωσης του γραμμωτού κώδικα, του γνωστού μας bar code. “ΓΙΑ ΑΓΟΡΕΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 500 ΜΟΝΑΔΩΝ Ο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΟΥΤΑΙ ΝΑ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΜΕ ΔΑΚΤΥΛΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ”. Τότε, το δάκτυλο σκανάρεται από το κινητό τηλέφωνο, δια μέσου του ειδικού προγράμματος αναγνώρισης που αυτό περιλαμβάνει.
“Σ' αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας χρειάζεται όλους τους άλλους”. Η δραματική προειδοποίηση, λίγο πριν του τέλος αυτού του κόσμου, δια στόματος του άστεγου και φτωχοποιημένου Έλληνα της ταινίας, του κυρ-Αντώνη, ο οποίος ζει στο παγκάκι μ' ένα μπουκάλι κρασί και τα λιγοστά υπάρχοντά του, ενώ στα χέρια του βαστά τον καθρέφτη που πάνω του αναγράφεται η φράση: “Είμαι ελεύθερος;”. “Ο κυρ Αντώνης πάει καιρός που ζούσε στην αυλή, με ένα κανάτι κι ένα κρεβάτι και με κρασί πολύ. Είχε δυο μάτια γαλανά κι αχτένιστα μαλλιά, κι ένα λουλούδι πάντα φορούσε στα ρούχα τα παλιά...”, έγραψε και τραγούδησε κάποτε ο σπουδαίος συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις, θαρρείς και έβλεπε βαθιά μες στο μέλλον που κατέφθανε αδυσώπητο...
“Κοίτα ψηλά, σταμάτησέ το!”. Η αντίσταση... Μες στο βαθύτερο σκοτάδι, η ελπίδα. Αυτό το σύνθημα φωνάζουν στην ταινία τα παιδιά με τα μαύρα, τα οποία αποτελούν τους λίγους εκείνους -την απειροελάχιστη μειοψηφία-, οι οποίοι αντιστέκονται στη λήψη και την ενεργοποίηση της κάρτας του πολίτη (εμβολιασμού-χαράγματος). Όσοι δεν θέλουν να σφραγιστούν ως άβουλα όντα της Νέας Εποχής, δηλαδή “όσοι ζωντανοί” κατά τον αθάνατο δραγουμικό Λόγο του παρελθόντος αιώνα... Όσοι δεν βλέπουν την προπαγάνδα της τηλεόρασης. Η ελπίδα της Ελλάδας, του σύμπαντος κόσμου, της ανθρωπιάς. Που με την πρώτη ευκαιρία το καθεστώς συλλαμβάνει κι εξουδετερώνει. “Αφού όλα καταγράφονται”, όπως ακούμε να λέει ο κεντρικός πρωταγωνιστής. Όντως, όλα καταγράφονται από τον Μεγάλο Αδελφό, που είναι παντού τριγύρω, πανταχού παρών... “Λες τη γνώμη σου σ' ένα μπλογκ, να πούμε, και σε συλλαμβάνουν αμέσως”. Τι μας θυμίζει, άραγε;
Σημειώνουμε ότι η ταινία ξεκινάει με την ετυμολογική επεξήγηση της λέξεως “ελευθερία”. Στην αρχή κιόλας, προτού ξεκινήσει η υπόθεση, αναγράφονται τα εξής: “Η λέξη «ἐλευθερία» προκύπτει από τη φράση «παρά τό ἐλεύθειν ὅπου ἐρᾶ τίς» - ἐλεύθω= ἐρχομαι, πορεύομαι / ἐρῶ= αγαπώ - δηλαδή «να πηγαίνει κάποιος εκεί όπου αγαπάει/επιθυμεί”. Κι όμως, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι πλέον ελεύθερος· δεν μπορεί να πηγαίνει πια εκεί όπου αγαπάει κι επιθυμεί...
Σε σκηνοθεσία Αντώνη Σωτηρόπουλου και σε σενάριο του ιδίου και του Βασίλη Σιγάλα (βασισμένο σε ιδέα του δεύτερου), στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή ταινία πρωταγωνιστούν δύο μεγάλοι σύγχρονοι Έλληνες ηθοποιοί: ο Γιώργος Χρανιώτης και ο Σπύρος Μπιμπίλας. Οι οποίοι, μέσα από τις εκπληκτικές ερμηνείες των ρόλων τους, δείχνουν σε πλήρεις διαστάσεις το παγκόσμιο -ψυχολογικό κυρίως- δράμα που ήδη ξεκίνησε για τον σύγχρονο άνθρωπο. Δείχνουν, με δυο λόγια, το απόλυτο υπαρξιακό αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια η ανθρωπότητα μέσα στη σκοτοδίνη των νέων τεχνολογικών καιρών του μετανθρωπισμού.