30.4.2008
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Στις 13 Μαΐου 1981 στην πλατεία του Αγίου Πέτρου της Ρώμης ο Πολωνός Πάπας Ιωάννης Παύλος ο 2ος, επιβιβασμένος πάνω στο ειδικό όχημά του, χαιρετούσε τον κόσμο, όταν ξαφνικά ένα χέρι πρόβαλε μέσα από το πλήθος και πυροβόλησε εναντίον του. Οι τριγύρω άνθρωποι πάγωσαν από το φοβερό σοκ που βίωσαν, ενώ η συνοδεία του μετέφερε τον προκαθήμενο της Καθολικής Εκκλησίας σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο. Μετά από μεγάλη μάχη με τον θάνατο, ο Πάπας επέζησε της δολοφονικής απόπειρας και έζησε άλλα 24 χρόνια, για να αποβιώσει σε προχωρημένη ηλικία το 2005.
Ο επίδοξος δολοφόνος του Πάπα συνελήφθη αμέσως. Επρόκειτο για τον 23χρονο Τούρκο υπήκοο Μεχμέτ Αλή Αγτζά, που όπως αποδείχτηκε δεν ήταν καθόλου άγνωστος στις αρχές: καταζητούνταν για τη δολοφονία, δύο χρόνια νωρίτερα, του Τούρκου αριστεριστή δημοσιογράφου Αμπντί Ιπεκτσί, ενώ λεγόταν ότι είχε δεσμούς με την τουρκική παρακρατική οργάνωση των Γκρίζων Λύκων (Bozkurt). Κι ενώ τα διεθνή ΜΜΕ επικαλούνταν τα πιο απίθανα σενάρια (από ανάμειξη της CIA ή της KGB έως τη σικελική μαφία και το ριζοσπαστικό Ισλάμ), όλοι ανέμεναν με μεγάλη αγωνία τη δίκη, για να μαθευτεί η αλήθεια γύρω από τις πραγματικές προθέσεις του νεαρού Τούρκου να εκτελέσει δημόσια και μάλιστα χωρίς κανένα μέτρο κάλυψης ή διαφυγής ένα πρόσωπο τόσο συμβολικό, όπως είναι πάντα ο αρχηγός του Βατικανού.
Η δίκη άρχισε στη Ρώμη στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Όμως γρήγορα σκόρπισε την απογοήτευση στους πάντες. Ο Αγτζά ακολούθησε μία αντιφατική και παράλογη τακτική, με συνεχείς αναιρέσεις των λόγων του, όπου η κάθε κατάθεση καταργούσε εντελώς την προηγούμενη, ώστε στο τέλος η περιβόητη «δίκη της χιλιετίας» κατάντησε μία ανήκουστη φάρσα!... Οι δηλώσεις του ενώπιον του δικαστηρίου υπήρξαν ιλαροτραγικές (με αποκορύφωμα εκείνη όπου ισχυριζόταν πως ήταν ο Ιησούς Χριστός) και έτσι φαίνεται ότι πέτυχε – αν αυτό ήταν ο σκοπός του – την απαξίωση κάθε ισχυρισμού του, με αποτέλεσμα την ουσιαστική ακύρωση της όλης διαδικασίας και βέβαια την απόκρυψη της αλήθειας για το ρόλο του...
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένες άλλες πλευρές του ζητήματος, που σχετίζονται τόσο με παρασκηνιακά παιχνίδια, όσο και με ευρύτερες διπλωματικές συνέπειες. Ήδη το 1982, κι ενώ ο Αγτζά συνέχιζε να μη μιλάει και να παριστάνει τον «τρελό», αμερικανικά δημοσιεύματα έφεραν πίσω απ’ την απόπειρα κατά του Πάπα να βρίσκονται οι σκοτεινές δυνάμεις του κομμουνιστικού μπλοκ και συγκεκριμένα οι μυστικές υπηρεσίες της Βουλγαρίας. Οι φήμες αυτές περιέπλεκαν κατά πολύ το όλο θέμα, έχοντας υπόψη ότι εκείνη ακριβώς την περίοδο ο κόσμος είχε μόλις εισέλθει σε μια νέα ψυχροπολεμική φάση, με τη νέα, επιθετική, πολιτική των ΗΠΑ έναντι του ανατολικού συνασπισμού. Η κατηγορία λοιπόν ότι οι Βούλγαροι οργάνωσαν τη συνωμοσία κατά του Πάπα για λογαριασμό της Μόσχας είχαν πάρα πολλές και σοβαρές διαστάσεις.
Από τότε και για πολλά χρόνια η Βουλγαρία μπήκε σε μια αφάνταστα μεγάλη δίνη κατηγοριών, εφόσον θεωρήθηκε ότι οι υπηρεσίες της εκτελούσαν εντολές άνωθεν από πολύ καιρό ήδη, με τις εντολές αυτές να προέρχονται από το κέντρο του παγκόσμιου κομμουνισμού, που έδρευε στο Κρεμλίνο. Είχε προηγηθεί το 1978 η εξίσου παράξενη υπόθεση με τον θάνατο του Βούλγαρου αντιστασιακού Γκεόργκι Μάρκοφ στο Λονδίνο και τα πράγματα ήταν σαφώς πολύ πιο σύνθετα απ’ ότι φαίνονταν με την πρώτη ματιά. Ο λόγος που πρόβαλλε η δυτική προπαγάνδα για να στηρίξει τη θέση της ήταν προφανής: ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο 2ος ήταν Πολωνός (σπάζοντας ένα ιταλικό κατεστημένο πολλών αιώνων στην πρωτοκαθεδρία του Βατικανού), προέρχονταν δηλαδή από χώρα που ανήκε στο κομμουνιστικό σύστημα δυνάμεων, στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας. Με τη δράση του είχε αρχίσει ήδη να γίνεται επικίνδυνος, εφόσον την εποχή εκείνη (1980-1981) η Πολωνία είχε υποπέσει σε βαθιά κρίση, με τη ραγδαία άνοδο του συνδικαλιστικού κινήματος της Αλληλεγγύης, που οδήγησε τελικά στην κήρυξη του στρατιωτικού νόμου από τον ηγέτη της χώρας Γιαρουζέλσκι το Δεκέμβριο του 1981. Ίσως η Μόσχα να είχε θεωρήσει ότι η παρουσία και μόνο ενός Πολωνού στο «κάστρο» αυτό της Δύσης, που λέγεται Βατικανό, να έκανε τα πράγματα ανεξέλεγκτα.
Οι δυτικές πηγές πληροφοριών ανέφεραν πως ο Αγτζά λίγες εβδομάδες πριν την απόπειρα κατά του Πάπα είχε περάσει από τη Σόφια, όπου και έλαβε τις τελικές οδηγίες για τη δολοφονία του επικεφαλής του Βατικανού. Βούλγαροι που υπηρετούσαν στην Ιταλία συνελήφθησαν ως ύποπτοι για συνεργοί ή και για οργανωτές αυτής της απόπειρας δολοφονίας. Συγκεκριμένα ως εγκέφαλος της συνωμοσίας θεωρήθηκε ο υπάλληλος της βουλγαρικής αεροπορικής εταιρείας «Μπαλκάν» Σεργκέι Αντόνοφ, ο οποίος παρέμεινε επί σειρά ετών στις φυλακές της Ρώμης, με αποτέλεσμα το σοβαρό κλονισμό της υγείας του... Την ίδια ώρα στη δίκη, που ξεκίνησε τελικά το Μάιο του 1985, ο Αγτζά εγκαινίαζε μία τακτική που δεν οδηγούσε σε κανένα απολύτως λογικό συμπέρασμα, με συνεχείς αντιφάσεις και φαιδρότητες κατά τη διάρκειά της, έτσι ώστε η αλήθεια να μη βγει ποτέ στο φως...
Αν και ο Πάπας στην ιστορική του επίσκεψη στη Βουλγαρία την άνοιξη του 2002 δήλωσε ότι το λεγόμενο «βουλγαρικό ίχνος» (η ανάμειξη δηλαδή της Βουλγαρίας στην απόπειρα εναντίον της ζωής του) δεν ευσταθεί, εντούτοις οι αμφιβολίες εξακολούθησαν να παραμένουν. Πάντως ούτε η βουλγαρική πλευρά δεν άφησε τις κατηγορίες αυτές αναπάντητες. Από τη Σόφια (όπως και από τη Μόσχα, που κι αυτή εμπλέκονταν έμμεσα στην υπόθεση) εκτοξεύτηκαν κατηγορίες για διασυνδέσεις των Γκρίζων Λύκων της Τουρκίας τόσο με την αμερικανική CIA, όσο και με την ιταλική μασονική στοά P-2. Εξάλλου στις αρχές της δεκαετίας του ’80 είχε ξεσπάσει στην Ιταλία το σκάνδαλο με την εν λόγω στοά και με τη σχέση που αυτή είχε με την τρομοκρατική οργάνωση «Ερυθρές Ταξιαρχίες» και ειδικά το ρόλο της στην απαγωγή και δολοφονία του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού Άλντο Μόρο την άνοιξη του 1978.
Άξιο ιστορικού ενδιαφέροντος παραμένει το γεγονός της επίσκεψης στις ιταλικές φυλακές που πραγματοποίησε στον Αγτζά το ίδιο το θύμα της ενέργειάς του, δηλαδή ο Πάπας. Εντύπωση προκάλεσε ιδιαίτερα η στιγμή κατά την οποία έσκυψε μπροστά στον παρ’ ολίγο δολοφόνο του, «τείνοντας ευήκοον ους» και ακούγοντας με προσοχή κάποιο, υποτίθεται, «μυστικό»... Και πάλι πάντως δεν αποκαλύφθηκε η αλήθεια, εφόσον η επίσημη ανακοίνωση μιλούσε απλά για «άφεση αμαρτιών» που ο Πάπας έδωσε στον Αγτζά και ενώ εκ νέου τα μέσα ενημέρωσης οργίαζαν με θεωρίες συνωμοσίας για υψηλότατα παιχνίδια εξουσίας, ανάμειξη πανάρχαιων μυστικών εταιρειών, υπόγειων ιερατείων και άλλα ανάλογα...
Σκιαγραφώντας την προσωπικότητα του Αγτζά ήρθαν στο φως στοιχεία που, πιο λογικά, συνδέουν το θέμα με τα ψυχροπολεμικά παιχνίδια της εποχής. Υπό αυτό το πρίσμα ο Αγτζά θεωρήθηκε ένας φανατικός Τούρκος εθνικιστής, που πέρασε από την οργάνωση των Γκρίζων Λύκων, όπου και υπέστη προπαγανδιστική «πλύση εγκεφάλου». Σύντομα ήταν έτοιμος να παίξει τον άχαρο ρόλο του δολοφόνου-τιμωρού, που θα σκότωνε όποιον το ηγετικό κλιμάκιο της οργάνωσης έκρινε ότι έπρεπε να «τιμωρηθεί». Προς αυτή την κατεύθυνση «βοηθούσαν» αφενός η ιδιόμορφη ψυχοσύνθεση του Αγτζά (άνθρωπος με έντονα ψυχολογικά προβλήματα, εξαιρετικά επιρρεπής σε εξωτερικές υποβολές) και αφετέρου οι γενικότερες συνθήκες που επικρατούσαν στην Τουρκία της δεκαετίας του ’70 με την τότε έξαρση της φασιστικής τρομοκρατίας. Ο Αγτζά διατάχθηκε αρχικά να εκτελέσει τον δημοσιογράφο της εφημερίδας «Milliyet» Ιπεκτσί, του οποίου οι προοδευτικές απόψεις ενοχλούσαν το τουρκικό «βαθύ κράτος» (δηλαδή το παρακρατικό και το στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας) και έπειτα να δημιουργήσει την «προβοκάτσια του αιώνα» με τη δολοφονία του Πάπα.
Πολλοί ήταν εκείνοι που παρατήρησαν στις φωτογραφίες της σκηνής της απόπειρας ότι ενώ ο Αγτζά σημάδευε το κεφάλι, ο Ποντίφηκας χτυπήθηκε στο στομάχι!... Τελικά η όλη υπόθεση χρησιμοποιήθηκε από τη Δύση για πίεση εναντίον της Μόσχας (όπως και δύο χρόνια αργότερα με την επίσης περίεργη υπόθεση της κατάρριψης του νοτιοκορεάτικου Jumbo), με τις γνωστές θεωρίες που παρέπεμπαν στην οργάνωση της όλης ιστορίας από τις βουλγαρικές μυστικές υπηρεσίες, που τότε βρίσκονταν σε αγαστή συνεργασία με τις σοβιετικές...
Ο Αγτζά φαίνεται ότι θα παίζει το παιχνίδι του «τρελού» μέχρι το τέλος. Τον Ιούνιο του 2000 μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, για να εκτίσει εκεί το υπόλοιπο της ποινής του, ώσπου στις αρχές του 2006 αποφυλακίστηκε. Η ελευθερία του όμως διήρκεσε μόλις μία εβδομάδα, αφού συνελήφθη εκ νέου μετά από εντολή του εισαγγελέα, ο οποίος έκρινε ότι ο Αγτζά δεν έχει ακόμα εκτίσει τη συνολική του ποινή κάθειρξης, που περιλαμβάνει και αυτήν της υπόθεσης Ιπεκτσί. Στην επιστροφή του στη φυλακή ο Αγτζά φώναζε δυνατά μπροστά στις κάμερες και πάλι ότι είναι ο Μεσσίας...