17.7.2014
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Σαν χθες, στις 16 Ιουλίου 1989, πέθανε, σε ηλικία 81 ετών, ο μεγάλος Αυστριακός διευθυντής ορχήστρας Χέρμπερτ φον Κάραγιαν. Γεννημένος στο Σάλτσμπουργκ ως Χέρμπερτ Ρίττερ φον Κάραγιαν το 1908, ήταν γόνος ελληνικής οικογένειας, που καταγόταν από την Κοζάνη. Ο προπάππος του, Γεώργιος Καραγιάννης, γεννήθηκε στην Κοζάνη και μετανάστευσε στη Βιέννη το 1767, λόγω της τουρκοκρατίας που επικρατούσε τότε στον ελλαδικό χώρο. Μάλιστα η οικογένεια Καραγιάννη, επειδή διακρίθηκε στη Σαξωνία, έλαβε αργότερα τον τιμητικό τίτλο του «φον».
Η μεγάλη καριέρα του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν ξεκίνησε το 1929, σε ηλικία 21 μόλις ετών, όταν διηύθυνε τη «Σαλώμη» στο “Festpielhaus” του Σάλτσμπουργκ. Θεωρήθηκε αμέσως «παιδί-θαύμα» της μουσικής. Έκτοτε η καριέρα του ακολούθησε τρομερά ανοδική πορεία, με τον Κάραγιαν να διευθύνει μεγάλα έργα παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως π.χ. τον «Φάουστ» κτλ.
Το 1935 έγινε μέλος του ναζιστικού κόμματος, κάτι που τον έκανε εκλεκτό του Αδόλφου Χίτλερ. Πραγματικά, μέχρι την πτώση του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού, το 1945, ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν εθεωρείτο από τους πλέον ευνοημένους του ναζιστικού καθεστώτος... Πάντως η καριέρα του συνεχίστηκε κανονικά και μετά το 1945. Μάλιστα από το 1957 έως και το 1964 ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής της κρατικής όπερας της Βιέννης. Είναι ακόμη ο ιδρυτής του φημισμένου «Πασχαλινού Φεστιβάλ» που διεξάγεται στο Σάλτσμπουργκ.
Για τον φον Κάραγιαν και την ιδεολογία του, ο Έλληνας δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Πισσαλίδης έγραψε και τα εξής: «Αυτήν την ιδεολογία, ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν ουδέποτε αρνήθηκε, ούτε έκανε δηλώσεις μετανοίας, ακόμα και κατά την διάρκεια της σκληρότερης αποναζιστικοποίησης. Πράγμα που οδήγησε πολλούς καλλιτέχνες εβραϊκής καταγωγής, όπως ο Αρθούρος Ρουμπινστάιν, να αρνηθούν να παίξουν κάτω από την μπαγκέτα του. Ενώ στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια των δεκαετιών του ’60 και του ’70, Εβραίοι και κομμουνιστές διαδήλωναν έξω από τα λυρικά θέατρα και τους χώρους συναυλιών, όπου διεύθυνε ο διάσημος Κοζανίτης. Όποια άποψη και να έχει ο καθένας για τον εθνικοσοσιαλισμό, για τον Κάραγιαν ήταν ο δικός του εθνικισμός και ως τέτοιον δεν θα μπορούσε ποτέ να τον αρνηθεί».