4.10.2020
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
“Δικαιώνεται” άραγε, και μάλιστα με τρόπο δραματικό, το περίφημο “Φάντασμα της όπερας”, έστω και 110 ολόκληρα χρόνια μετά; Μάλλον ναι, εάν λάβουμε υπ' όψη ότι η χρήση της μάσκας προστασίας από τον κοροναϊό (και κάθε είδους ιό) τείνει να επεκταθεί σε ευρύτερους κύκλους της κοινωνικής μας ζωής: να είναι δηλαδή υποχρεωτική όχι μόνο στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τους κλειστούς δημόσιους χώρους, αλλά και στους ανοιχτούς χώρους, όπως πλατείες, δρόμους κτλ., ακόμη και μέσα στα ίδια μας τα σπίτια... Όσο περνάει ο καιρός, η μάσκα γίνεται αργά αλλά σταθερά απαραίτητο αξεσουάρ στην καθημερινή ζωή του ατόμου.
Τι ήταν το “Φάντασμα της όπερας”; Πρόκειται για μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα Γκαστόν Λερού (1868-1927), που εξεδόθη το 1910 και αφηγείται μία παράξενη ιστορία, βασισμένη εν τούτοις σε ιστορικά γεγονότα και εμπνευσμένη από αυτά. Η υπόθεση του έργου: Στη δεκαετία του 1880 η όπερα του Παρισιού είναι στοιχειωμένη από ένα αλλόκοτο ον -τον Ερίκ, γνωστό και ως “Φάντασμα της όπερας”-, γύρω από το οποίο διαδραματίζονται μια σειρά από τρομακτικές, αλλά και ρομαντικές, ιστορίες. Το “Φάντασμα”, που ζει στα έγκατα της γης, κάτω από τη λυρική σκηνή, σημαδεμένο ανεξίτηλα στο πρόσωπο (που καλύπτεται διαρκώς από μία μάσκα), ερωτεύεται το ανερχόμενο αστέρι της όπερας, τη σοπράνο Κριστίν Ντααέ, η οποία αρχικά μαγεύεται από τις μουσικές γνώσεις του Ερίκ, τον οποίο θεωρεί δάσκαλό της· όμως ο εφιαλτικός κόσμος στον οποίο ζει το “Φάντασμα” και μια σειρά ανατριχιαστικών γεγονότων -όπως π.χ. η πτώση του πολυελαίου στην κατάμεστη όπερα, η οποία στέρησε τη ζωή επίλεκτων μελών της ελίτ της παρισινής κοινωνίας-, δημιουργούν στη νεαρή Κριστίν αισθήματα αποστροφής και φυγής από εκείνον που αποκαλεί “Άγγελο της μουσικής”. Φυσικά, το τέλος του έργου είναι εξόχως δραματικό...
Καταράστηκε άραγε το “Φάντασμα της όπερας” ολόκληρη την ανθρωπότητα, ώστε να καταδικαστεί να ζήσει το υπόλοιπο του βίου της πίσω από μια μάσκα; 110 χρόνια μετά, η “κατάρα” γίνεται απτή πραγματικότητα. Ο κοροναϊός, ή “ιός των εστεμμένων”, δημιουργεί μία ζωή-προσωπείο. Επικαλούμενη τη δημόσια υγεία που κινδυνεύει, η ελίτ αυτού του πλανήτη επιβάλλει στον εαυτό της και στις ανθρώπινες κοινωνίες τη χρήση μάσκας, χωρίς την οποία είναι πλέον αδιανόητο να κινείται ο οποιοσδήποτε.
Το ζήτημα πάει να λάβει μορφή υστερίας. Ήδη μέσα σε λεωφορεία και άλλα μεταφορικά μέσα, άγριοι καυγάδες ξεσπούν ανάμεσα σε γηραιούς -κυρίως- ανθρώπους, οι οποίοι τρομοκρατημένοι από τη μαζική πλύση εγκεφάλου των μέσων επικοινωνίας επιτίθενται κατά πάντων όσων δεν φορούν μάσκα, ως εν δυνάμει φορείς του κοροναϊού. Τα σημάδια, που είναι πλέον φανερά, δείχνουν μετά βεβαιότητας ότι τα χειρότερα έπονται, κι ότι είμαστε στην αρχή ακόμη έντονων κοινωνικών συγκρούσεων γύρω από την υποχρεωτικότητα της μάσκας, της προπαγάνδας “Μένουμε σπίτι” και της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Το “Φάντασμα”-εκδικητής, λοιπόν, 110 χρόνια μετά επιστρέφει, κι αυτή τη φορά όχι μόνο στην όπερα του Παρισιού, αλλά σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στο άρθρο “Κίνδυνοι και οφέλη από τις μάσκες προσώπου. Υπάρχει σχέδιο;” του δρος Άλαν Πάλμερ, επισημαίνονται τα επιχειρήματα τόσο των υποστηρικτών όσο και των αρνητών της υποχρεωτικής μάσκας. Οι υποστηρικτές της, σημειώνουν ότι τα οφέλη είναι μεγαλύτερα από τους κινδύνους για τους εξής λόγους: 1. Η χρήση της μάσκας από τους ασθενείς ή τους ασυμπτωματικούς, τους αποτρέπουν από το να μολύνουν άλλους. 2. Εάν οι υγιείς άνθρωποι φορούν μάσκες προσώπου, θα προστατευτούν από εκείνους που, ενδεχομένως, θα τους μόλυναν. 3. Εάν φοράτε μάσκα, είναι λιγότερο πιθανό να αγγίξετε τη μύτη, το στόμα ή τα μάτια σας, όπου ξεκινά η συντριπτική πλειονότητα των λοιμώξεων.
Αντίθετα, πάντα κατά το άρθρο του Άλαν Πάλμερ, όσοι είναι εναντίον της υποχρεωτικής μάσκας και πιστεύουν ότι οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι από τα οφέλη, έχουν τα ακόλουθα επιχειρήματα: 1. Οι μάσκες προσώπου δεν προστατεύουν τον χρήστη από τη μόλυνσή του από άλλους (σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ιατρική Εταιρεία, “οι μάσκες προσώπου δεν πρέπει να φοριούνται από υγιή άτομα για να προστατευθούν από την προσβολή αναπνευστικής λοίμωξης, επειδή δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι οι μάσκες προσώπου που φοριούνται από υγιή άτομα είναι αποτελεσματικές στην πρόληψη των ασθενειών”). 2. Πρόσφατη προσεκτική εξέταση της βιβλιογραφίας, στην οποία αναλύθηκαν 17 από τις καλύτερες μελέτες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: “Καμία από τις μελέτες δεν έδειξε μια αποφασιστική σχέση μεταξύ της χρήσης μάσκας / αναπνευστικού και της προστασίας από τη μόλυνση από γρίπη” (Faisal bin‐Reza, Vicente Lopez Chavarrias, et.al. “Η χρήση μάσκας και αναπνευστικών συσκευών για την πρόληψη της μετάδοσης της γρίπης: Μια συστηματική ανασκόπηση των επιστημονικών στοιχείων”). 3. Οι μάσκες προσώπου περιορίζουν την αποβολή των ιών και εξασφαλίζουν την επανακυκλοφορία τους στο ρινικό κόλπο και στις ανώτερες αναπνευστικές οδούς. 4. Αυτή η άμεση επανείσοδος των ιών στις ρινικές διόδους μπορεί να συμβάλει στη μετανάστευσή τους στον εγκέφαλο. 5. Η χρήση της μάσκας προσώπου μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους και να μειώσει τα επίπεδα οξυγόνου. 6. Η χρήση μάσκας προσώπου αναγκάζει κάποιον να εισπνέει το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), που οι πνεύμονες προσπαθούν να αποβάλουν με την εκπνοή. 7. Η χρήση μάσκας προσώπου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μολύνσεων. 8. Το να φοράει κανείς μάσκες προσώπου είναι μια διαρκής υπενθύμιση ότι πρέπει να φοβόμαστε αυτόν τον αόρατο εχθρό ή το “τέρας”, όπως το χαρακτηρίζουν κάποιοι πολιτικοί.
Επίσης, ο Αμερικανός νευροχειρούργος Ράσελ Μπλέιλοκ, συμπεραίνει τα κάτωθι ενδιαφέροντα: “Καθίσταται φανερό ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ότι η χρήση μάσκας οποιουδήποτε είδους μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην πρόληψη της εξάπλωσης αυτού του ιού. Το γεγονός είναι (α) ότι αυτός ο ιός είναι μια σχετικά καλοήθης λοίμωξη για τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού και (β) ότι το μεγαλύτερο μέρος της ομάδας κινδύνου θα επιβιώσει από την μολυσματική ασθένεια, εάν αφεθεί ο ιός να εξαπλωθεί στον πιο υγιή πληθυσμό και φτάσουμε γρήγορα στα όρια του επιπέδου της ασυλίας της αγέλης, πράγμα που θα τερματίσει αυτή την πανδημία και θα αποτρέψει την επιστροφή στην κανονικότητα. Μέχρι τότε, πρέπει να προστατεύσουμε τους ανθρώπους που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου, αποφεύγοντας τις στενές επαφές μαζί τους, ενισχύοντας την ανοσία τους με ό,τι ενδυναμώνει την κυτταρική ανοσία τους και, γενικά, με την φροντίδα τους. Κανένας δεν πρέπει να επιτίθεται και να προσβάλει εκείνους που έχουν επιλέξει να μην φορούν μάσκα, δεδομένου ότι αυτές οι μελέτες υποδηλώνουν ότι αυτή είναι η σοφή επιλογή”.
Το θέμα παραμένει “καυτό” και ουσιαστικά η δημόσια συζήτηση μόλις τώρα άνοιξε. Άλλωστε η παγκόσμια κοινότητα εξακολουθεί να παραμένει σε κατάσταση σοκ από την κοροναϊκή πανδημία, έχοντας βαθιά μέσα στο υποσυνείδητό της την υποψία ότι τα δραματικότερα μόλις τώρα αρχίζουν, κι ότι ελάχιστα έχουμε δει μέχρι στιγμής. Ιδιαίτερα το θέμα της χρήσης υποχρεωτικής μάσκας από τους μαθητές -ακόμη και στα νηπιαγωγεία- των ελληνικών σχολείων προκάλεσε ακόμη μια όξυνση, κι αυτό μέσα σε μια κοινωνία που στην πραγματικότητα ποτέ δεν συνήλθε από την πρόσφατη κρίση χρέους και τα Μνημόνια. Μ' αυτά και μ' αυτά, το “Φάντασμα της όπερας” επέστρεψε και 110 χρόνια μετά πλανάται πάνω από έναν μασκοφορεμένο πλανήτη...