15.1.2018
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
«Έφυγε» από τη ζωή, το Σάββατο 13 Ιανουαρίου 2018, ένας καλλιτέχνης, που θεωρήθηκε στην Ελλάδα ως «ανατρεπτικός»: ο άνθρωπος που κατά κοινή ομολογία άλλαξε την ελληνική μουσική με την άνευ ορίων σάτιρά του, την αθυροστομία, αλλά και το χιούμορ που «εξέπεμπε», ο Τζίμης Πανούσης. Ήταν 64 ετών. Είχε υποστεί καρδιακή ανακοπή στις 2 Δεκεμβρίου 2017, και έκτοτε η κατάσταση της υγείας του παρέμενε κρίσιμη. 42 μέρες μετά, η καρδιά του δεν άντεξε και εξέπνευσε στον «Ερυθρό Σταυρό», στον οποίο νοσηλευόταν από την περασμένη Τρίτη… Δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι το γνωστό κλισέ που λέγεται σε ανάλογες περιπτώσεις, «με τον θάνατό του ο χώρος γίνεται φτωχότερος», ισχύει απολύτως στην περίπτωση του Τζίμη Πανούση. Κι αυτό, διότι είναι εξαιρετικά δύσκολο -αν όχι και αδύνατο- να βγει ξανά ένα ολόιδιο ταλέντο όπως ο Πανούσης, αυτός ο σύγχρονος «Αριστοφάνης» της ελληνικής μουσικής σκηνής, και όχι μόνο. Η μοναδικότητά του, η πρωτοτυπία του, υπήρξε τέτοια, ώστε να είμαστε σίγουροι πως τουλάχιστον στη διάρκεια της γενιάς μας μάλλον αποκλείεται να ξαναδούμε παρόμοιο φαινόμενο στη μουσική μας βιομηχανία… Γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 1954 στην Αθήνα, από γονείς Μικρασιάτες: τον Θεόδωρο και τη Φωτεινή. Μεγάλωσε στον Χολαργό και, όντας παιδί προσφυγικής οικογένειας που μεγάλωνε με στερήσεις, αναγκάστηκε από μικρός να δουλέψει. Το 1973 βρήκε μια αγγελία για εργασία σε περιοδεύοντα θίασο, και πράγματι άρχισε να συνεργάζεται μαζί του· έτσι έγινε η πρώτη επαφή του με τον χώρο της τέχνης, που έμελλε να υπηρετήσει πιστά για τα επόμενα σχεδόν 45 χρόνια! Όμως η μεγάλη του αγάπη ήταν εξ αρχής η μουσική, κάτι που δεν άργησε να το εκδηλώσει και με τα πρώτα του σοβαρά βήματα. Μετά τη Μεταπολίτευση του 1974 σχημάτισε το δικό του μουσικό συγκρότημα, τις «Μουσικές Ταξιαρχίες» (ως σατιρική αντιπαραβολή με τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες», που τρομοκρατούσαν τότε τη γειτονική Ιταλία). Απολύτως αυτοδίδακτος, μέσα σε χρόνο-ρεκόρ ξεδίπλωσε το μουσικό του ταλέντο, όντας ταυτόχρονα ο τραγουδιστής, ο στιχουργός, αλλά και ο συνθέτης του συγκροτήματος! Αρχικά το ροκ αυτό συγκρότημα έβγαζε τις δουλειές του σε ανεξάρτητες παραγωγές-κασέτες, οι οποίες διανέμονταν χέρι με χέρι, μην συμμετέχοντας στη βιομηχανία μουσικής των δισκογραφικών εταιρειών. Η κασέτα με τίτλο «Disco Tsoutsouni», που βγήκε το 1980, έγινε γρήγορα «θρυλική», ενώ οι «Μουσικές Ταξιαρχίες» έγιναν οι αγαπημένες των Εξαρχείων. Το 1982 όμως το συγκρότημα αναγκάστηκε να μπει στην επίσημη μουσική παραγωγή, κι έτσι συνεργάστηκε με τη «MINOS-EMI», κυκλοφορώντας τον πρώτο ομώνυμο δίσκο του («Μουσικές Ταξιαρχίες»). Το 1984 ο δίσκος τους με τίτλο «Αν η γιαγιά μου είχε ρουλεμάν» λογοκρίθηκε σε ορισμένα του σημεία, τα οποία θεωρήθηκαν ως «υβριστικά» και, πάντως, εξαιρετικά τολμηρά! Μετά το 1986 ο Τζίμης Πανούσης αποφάσισε να ακολουθήσει ατομική καριέρα, κι έτσι το συγκρότημα διαλύθηκε. Άγνωστη στους πολλούς είναι μία ιστορία από αυτή ακριβώς την περίοδο. Τα πρώτα χρόνια λοιπόν των «Μουσικών Ταξιαρχιών» τα μέλη της είχαν ανάγκη και από άλλες, παράλληλες, δουλειές για να ζήσουν. Έτσι, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Τζίμης Πανούσης διορίστηκε ως υπάλληλος στην «Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος»! Δεν άντεξε όμως και γρήγορα παραιτήθηκε από τη θέση του… Μάλιστα, απέστειλε και σχετική επιστολή παραίτησης προς τη διοίκηση της τράπεζας, όπου ανάμεσα σε άλλα -με τρόπο πάντοτε σατιρικό και… δηκτικό- τονίζει πως: «Αρνούμαι να είμαι μισθωτός σκλάβος»!!! Ήθελε να είναι ελεύθερος και αναρχικό πνεύμα, όπως και υπήρξε έως το τέλος της ζωής του! Από τη σόλο καριέρα του Τζίμη Πανούση ξεχωρίζουν αρκετές δισκογραφικές του δουλειές: «Χημεία και τέρατα» (1987), «Ο Ρομπέν των χαζών» (ζωντανή ηχογράφηση, 1992), «Με λένε Πόπη» (2000) κτλ. Το 2015 έλαβε χώρα μια ιστορική και συγκινητική στιγμή, όταν έπειτα από σχεδόν 30 χρόνια οι «Μουσικές Ταξιαρχίες» επανενώθηκαν για μια σειρά ζωντανών εμφανίσεων στο γνωστό νυχτερινό κέντρο της Αθήνας, «Κύτταρο». Μπορεί το ταλέντο του να ήταν κύρια μουσικό, ασχολήθηκε όμως και με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και, λιγότερο, τον κινηματογράφο. Εργάστηκε επί σειρά πολλών ετών ως ραδιοφωνικός παραγωγός σε μερικούς από τους μεγαλύτερους ραδιοφωνικούς σταθμούς της Ελλάδας. Επίσης, είχε παίξει σε γνωστές τηλεοπτικές σειρές, όπως οι «Δέκα μικροί Μήτσοι» του Λάκη Λαζόπουλου. Το 1981 ήταν ο κεντρικός πρωταγωνιστής της «κλασικής» ταινίας «Ο Δράκουλας των Εξαρχείων» του Νίκου Ζερβού, ενώ αργότερα συμμετείχε ως «guest-star» και σε μερικές ακόμη ταινίες. Ήταν επίσης και συγγραφέας, ενώ κυκλοφόρησαν οκτώ βιβλία του, τα εξής: «Η ζάλη των τάξεων» (1989), «Πικρέ, μικρέ μου αράπη» (1990), «Το κυνήγι της γκόμενας» (1992), «Υγιεινή διαστροφή» (1996), «Μικροαστική καταστροφή» (2005), «Πούστευε και μη ερεύνα» (2005), «Ο Στάλιν σκέφτεται για σένα στο Κρεμλίνο» (2010) και «Magic baf» (2013). Όπως είναι φανερό από τους τίτλους, το περιεχόμενο των βιβλίων είναι γεμάτο με σάτιρα, ειρωνεία και χιούμορ… Όπως ήταν λογικό, από τις ως άνω δραστηριότητές του, το «καυστικό» στυλ του λόγου του τον οδήγησε ουκ ολίγες φορές σε δικαστικές διαμάχες… Η αρχή έγινε για «περιύβριση αρχής», το 1980, ενώ το εξώφυλλο ενός δίσκου του, όπου εικονιζόταν να ανοίγει τρύπες σε… ελληνικές σημαίες (!), τον οδήγησε στα δικαστήρια με την κατηγορία για «προσβολή εθνικού συμβόλου». Το 1997 τον μήνυσε ο γνωστός τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας, διότι ο Πανούσης τον σατίριζε σε σειρά παραστάσεων να βγάζει λεφτά από το στόμα, υπονοώντας τα μεγάλα κέρδη του Νταλάρα από τις συναυλίες του! Επίσης, ένα εξώφυλλο του περιοδικού «Κλικ», το 1999, όπου ο Πανούσης ήταν ντυμένος… αρχιεπίσκοπος (!), θεωρήθηκε «καθύβριση θρησκεύματος». Για κάποιες από τις κατηγορίες που του αποδόθηκαν αθωώθηκε, ενώ για άλλες καταδικάστηκε… Ιδιαίτερα ο Πανούσης είχε συγκρούσεις με τους Έλληνες Ισραηλίτες και με το ίδιο το Κ.Ι.Σ. (Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο), το οποίο τον κατηγόρησε για «αντισημιτισμό»!!! Ο Πανούσης είχε πάρει φανατικά τη θέση των Παλαιστινίων στη διένεξή τους με τους Ισραηλινούς, κάτι που προκάλεσε πολλές φορές την οργή των εν Ελλάδι Εβραίων. Το 2009, σε ραδιοφωνική εκπομπή, προξένησε μεγάλο θόρυβο, λέγοντας κατά λέξη… «Εβραίοι-γουρούνια-δολοφόνοι κακή σας μέρα, κακό ψόφο να ’χετε!», ενώ συνέχισε λίγο μετά με την εξής φράση: «Ελέγχουν οι Εβραίοι όλες τις τράπεζες της αμερικανικής αυτοκρατορίας, ελέγχουν όλο το Showbiz που είναι σε επιδέξια εβραϊκά χέρια»… Το 2013 ανέβασε την παράσταση «Troika Club», στην αφίσα της οποίας χρησιμοποίησε ένα επίσης προκλητικό κατά των Εβραίων σύμβολο: το αστέρι του Δαβίδ απεικονιζόταν μπλεγμένο με τη σβάστικα!!! Επίσης, σε δηλώσεις του ο Πανούσης έκανε λόγο για… «εβραιοναζί»! Με τα παραπάνω, είναι φανερό ότι ο τολμηρός καλλιτέχνης υπονοούσε ότι πίσω από την Τρόικα και τα Μνημόνια στην Ελλάδα βρίσκεται κρυμμένος ο διεθνής σιωνισμός… Ήταν πατέρας δυο παιδιών, ενός γιου και μιας κόρης. Η τελευταία του παράσταση, με προκλητική και πάλι αφίσα (ένα σφυροδρέπανο!), λεγόταν «Όλοι οι χαζοί μπορούμε!». Τραγική ειρωνεία: πριν την Πρωτοχρονιά του 2018, ο Τζίμης Πανούσης έγραψε «προφητικά» τα εξής, προβλέποντας με τρόπο σατιρικό, αλλά και μακάβριο, το μετά από μερικές ημέρες τέλος του: «Λόγω αιφνίδιου θανάτου που αναβλήθηκε επ’ αόριστον… η παράσταση στις 30/12 δεν θα πραγματοποιηθεί… Ο βιονικός πλέον Τζίμης Πανούσης σας περιμένει τα ΠαρασκευοΣάββατα του Μαρτίου στο «Κύτταρο» με το γελοιόδραμα «Όλοι οι χαζοί μπορούμε!» για δυνατές συγκινήσεις και αναπάντεχα απρόοπτα»…