17.9.2016
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
«Λοιπόν στο χέρι μας - στο χέρι δηλαδή του απλού λαού - είναι ν' ανατρέψουμε τους δολοφονικούς αστικούς μύθους και τους δήθεν «ηθικούς» πειθαναγκασμούς τους. Στο χέρι μας είναι να συντρίψουμε τούτο το κράτος των ηλιθίων αρθρώνοντας τον ολοκληρωτικά νέο λυτρωτικό Λόγο. Στο χέρι μας είναι να μετατρέψουμε τα αγχώδη βογγητά της μπουκωμένης κοινωνίας «μας», σ' εξαγνιστικό Λόγο μιας ετοιμόγεννης «παρθένας» μήτρας. Το ώριμο φασιστικό κράτος των ηλιθίων κάνει τη δουλειά του, σκυλεύοντάς μας. Ας κάνουμε κι εμείς τη δικιά μας συντρίβοντάς το...» (ΝΙΚΟΣ ΒΕΡΓΙΔΗΣ, 1986)
Ο ιστορικός ερευνητής Νίκος Βεργίδης θα μείνει σίγουρα στη μελλοντική ιστορία της σύγχρονης ελληνικής σκέψης ως ο κορυφαίος, ίσως, σύγχρονος αναθεωρητής των μύθων της «επίσημης» ελληνικής και διεθνούς ιστοριογραφίας! Αν και στον σύντομο βίο του πρόλαβε να συγγράψει και εκδώσει μόλις πέντε (5) βιβλία, εν τούτοις το έργο του είναι τόσο συγκλονιστικό, οι ανατροπές που αυτό έκανε στην ιστορική έρευνα τόσο βαθιές και εντυπωσιακές, που ακόμα και σήμερα, σχεδόν 25 χρόνια μετά τον τόσο πρόωρο θάνατό του, ταράζουν τα λιμνάζοντα ύδατα της «διανόησής» μας… Σημειώνεται ότι τα έργα του, που είναι τώρα από σπάνια-δυσεύρετα έως εξαντλημένα, είναι τα παρακάτω:
α) «Η διπλή δολοφονία του Στάλιν». Εξεδόθη για πρώτη φορά το 1984 και αποτελεί «μια νέα άποψη πάνω στην ιστορία των Μπολσεβίκων», όπως σημειώνει ο εκδοτικός οίκος που εξέδωσε το εκπληκτικό αυτό σύγγραμμα [ΣΗΜ.: όλα τα βιβλία του αειμνήστου Νίκου Βεργίδη βγήκαν από τις εκδόσεις «Arcadia», στη σειρά «Για να ξαναγράψουμε την ιστορία»]. Γνωστό είναι βέβαια ότι τον Στάλιν τον απομυθοποίησαν οι ίδιοι οι κομμουνιστές, έστω και αν αργότερα το ΚΚΕ στην Ελλάδα αποκατέστησε τη μνήμη του. Ο Νίκος Βεργίδης χαρακτήρισε το πόνημά του αυτό, που προκάλεσε ένταση σε κύκλους της ελληνικής Αριστεράς όταν πρωτοκυκλοφόρησε, ως «απομυθοποίηση της απομυθοποίησης»…
β) «Νέρων και Χριστός – η αληθινή καταγωγή του Χριστιανισμού». Κυκλοφόρησε το 1985 με υπότιτλο «Άπλετο φως στη σκοτεινότερη στιγμή της Παγκόσμιας Ιστορίας» και, σύμφωνα με όσους το διάβασαν, υπήρξε ΤΟ ΣΟΚ! Όπως σημείωσαν τότε οι εκδόσεις «Arcadia»,που ανέλαβαν την έκδοση και κυκλοφορία του το εν λόγω έργο «ίσως αποδειχτεί και η τελική λύση στο αίνιγμα της καταγωγής του Χριστιανισμού». Ο ίδιος ο υπεύθυνος, τότε, της σειράς «Για να ξαναγράψουμε την ιστορία», Θάνος Μεγρέμης, είπε σε μια έξαρση της στιγμής: «Να με πάρει ο διάβολος και να με σηκώσει, αν αυτός ο άνθρωπος δεν έχει βρει τη λύση στο Χριστολογικό πρόβλημα»!
γ) «Αδόλφος Χίτλερ και εθνικοσοσιαλισμός». Το έργο αυτό, με υπότιτλο «Συμβολή στην Αναζήτηση μιας πραγματικής Δημοκρατίας», κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1986. Όπως παρατηρεί ο δικηγόρος Δημήτριος Κ. Καλομοίρης, στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου του Βεργίδη: «Σαν σύγχρονος ιστορικός, ο Βεργίδης δεν επιτίθεται, δεν κατακρίνει, δεν καταδικάζει. Αλλ’ ούτε απαλλάσσει ούτε συγχωρεί, όπως δεν συγχωρεί την άγρια δολοφονία των Σπαρτακιστών». Με το έργο του αυτό, ουσιαστικά, ο Βεργίδης αντιμετώπισε τον Χίτλερ όχι σαν ένα άγριο και αιμοδιψές θηρίο (όπως έκανε η μεταπολεμική αντιχιτλερική προπαγάνδα δεκαετιών), αλλά σαν άνθρωπο και υποκείμενο της ιστορικής διάστασης της εποχής του.
δ) «Η συνωμοσία της σιωπής». Κυκλοφόρησε το 1987 και αναφέρεται στο «άγριο ξεπούλημα της νεότερης Ελλάδας», όπως χαρακτήρισε το περιεχόμενό του ο εκδοτικός οίκος «Arcadia» που το εξέδωσε. Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο αυτού του μοναδικού και πρωτοποριακού έργου: «Το βιβλίο που ξεσκίζει τα πέπλα της βρώμικης πολιτικής συνωμοσίας σε βάρος του Ελληνικού Λαού». Σ’ αυτό το έργο, ο συγγραφέας αναλύει όλο το ελληνικό και διεθνές παρασκήνιο των σύγχρονων πολιτικών εξελίξεων, αμέσως μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και έως την περίοδο της επταετούς διακυβέρνησης των συνταγματαρχών στην Ελλάδα· πρόκειται για μία πραγματικά απίστευτη ανάλυση, που είναι ανεπανάληπτη και δεν έχει προηγούμενο στα ελληνικά ιστορικά! Σημειώνει προφητικά ο Βεργίδης στον πρόλογο του έργου αυτού: «Ζούμε σε μια «κοινωνία» παρακμής. Τα πάντα έχουν φρακάρει. Δεν υπάρχει έμπνευση. Δεν υπάρχει δημιουργία. Μια ανατριχιαστική άπνοια κυριαρχεί σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας»…
ε) «Οι μιγάδες της νεοελληνικής ιστορίας». Η πρώτη έκδοση του βιβλίου αυτού, που αναφέρεται στα παρασκήνια της ελληνικής πολιτικής ζωής πριν, κατά τη διάρκεια και λίγο μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, έγινε το 1988. Γράφει, προφητικά και πάλι, ο Νίκος Βεργίδης στο οπισθόφυλλο του ως άνω βιβλίου του τα εξής: «Εφ’ όσον γίνουν κατανοητές τόσο οι επισημάνσεις όσο και οι προτροπές μου μέσα από τούτο το βιβλίο μου, πιστεύω ότι ίσως υπάρχει ακόμη καιρός ν’ αποτραπεί ο ετοιμαζόμενος στα σκοτεινά παρασκήνια εδαφικός ακρωτηριασμός της χώρας μας μεταξύ 1990-2000»…
Το πραγματικό ονοματεπώνυμο του Νίκου Βεργίδη ήταν Διονύσης (Σάκης) Κατσαρός. Βεργίδης υπήρξε το πατρώνυμο της μητέρας του, που ο συγγραφέας λάτρευε πάρα πολύ. Η προσωπικότητα του Νίκου Βεργίδη ήταν πολυδιάστατη, αλλά και αινιγματική. Επί σειρά ετών διατηρούσε βιβλιοπωλείο στην περιοχή των Εξαρχείων των Αθηνών, το οποίο είχε μετατραπεί τη δεκαετία του 1980 σε «στέκι» διανοητών και σκεπτομένων ανθρώπων. Ενδεικτικό της αξίας του Βεργίδη είναι το γεγονός ότι είναι αποδεκτός από ένα ευρύτατο πολιτικό φάσμα: τον σέβονται και τον εκτιμούν τόσο οι αναρχικοί της άκρας Αριστεράς όσο και οι Έλληνες εθνικιστές της αντίπερα όχθης!
Ο γνωστός δημοσιογράφος Χρήστος Ηλ. Χαλαζιάς, προσωπικός φίλος του Βεργίδη, σημείωσε τα εξής εύστοχα: «Η παρουσία του συγγραφέα Νίκου Βεργίδη στην αμφισβητούμενη και πολυτάραχη εποχή μας, σε μια εποχή με πολλές απαιτήσεις κι ένα κόσμο βαρυφορτωμένο από γνώσεις και πληροφορίες αποτελεί ένα φαινόμενο». Ένας σπουδαίος δε, σύγχρονος Έλληνας στοχαστής, ο Νίκος Ράπτης (χρημάτισε μεταξύ άλλων διευθυντής στο υπουργείο παιδείας), παρατήρησε για το έργο του Νίκου Βεργίδη: «Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθώ το συγγραφικό έργο του Νίκου Βεργίδη. Ανεξάρτητα από τη διαφοροποίηση των προσωπικών μου απόψεων εκτιμώ ιδιαίτερα τις ένθερμες διερευνητικές αναζητήσεις του, τους δημιουργικούς προβληματισμούς του και την ηρωική του πρόθεση να φέρει σε φως την αλήθεια».
Ένα περιοδικό με την ονομασία «Έρημη Χώρα», σημείωσε πριν από χρόνια τα παρακάτω για τη μορφή του αξέχαστου Νίκου Βεργίδη: «Ο ιστορικός και συγγραφέας Σάκης Κατσαρός ή γνωστότερος με το ψευδώνυμο Νίκος Βεργίδης αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση για τα δεδομένα της ελληνικής πνευματικής ζωής των τελευταίων δεκαετιών. Πολυμαθής και ευρηματικός, με άμεση πρόσβαση σε διανοητικά εργαλεία και με μεγάλη ευχέρεια χειρισμού γνώσεων επιστημών διαφορετικών της δικής του, κινούμενος πέρα από ιδεολογικές προκαταλήψεις και κομματικούς αυτοπεριορισμούς, κατάφερε να διαμορφώσει έναν εντελώς προσωπικό τρόπο μελέτης και γραφής της ιστορίας, ο οποίος από τους θαυμαστές του χαρακτηρίζεται τουλάχιστον πρωτότυπος και τολμηρός, από τους επικριτές του, αντιθέτως, τουλάχιστον συνομωσιολογικός».
Όπως συμβαίνει με τις ισχυρές προσωπικότητες της επιστήμης, της τέχνης και των γραμμάτων, έτσι και γύρω από το πρόσωπο του Νίκου Βεργίδη κατά καιρούς περιπλέχτηκαν διάφορες ιστορίες και μυθεύματα. Εξ αιτίας της ανεξαρτησίας της σκέψης του και του πρωτοποριακού όντως έργου του, χαρακτηρίστηκε με διάφορα προσωνύμια: τον είπαν από «σταλινικό» μέχρι και… «ναζιστή», ακριβώς επειδή κατέρριπτε τη σύγχρονη νεομυθολογία που δαιμονοποιούσε τόσο τον Στάλιν όσο και τον Χίτλερ! Επίσης, τον αποκάλεσαν μέχρι και «ομοφυλόφιλο», ενώ το ίδιο συνέβη και με τις συνθήκες του πρώιμου θανάτου του· υπήρχε για καιρό η έντονη φήμη ότι προσβλήθηκε και πέθανε από τον θανατηφόρο ιό του AIDS…
Σχετικά με τον «παράξενο» -κατά αρκετούς- θάνατό του, υπάρχει και η εξής μαρτυρία «κάποιου που γνωρίζει», την οποία και παραθέτουμε εδώ αυτούσια, χωρίς να σημαίνει ότι την ενστερνιζόμαστε: «Το φθινόπωρο του 1991 ένα βράδυ γύρω στις 11:30 περίμενε στη στάση του τρόλεϊ στην οδό Πανεπιστημίου στην πλατεία Ομόνοιας με προορισμό το Περιστέρι. Καθώς βρισκόταν πάνω στο πεζοδρόμιο ένα τρόλεϊ χωρίς επιβάτες τον χτύπησε τραυματίζοντάς τον σοβαρά. Ένας «τροχονόμος» και ένας «ταξιτζής» τον μετέφεραν στο Λαϊκό νοσοκομείο. Είχε σπάσει το ένα του πόδι και το ένα του χέρι. Μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο, τη δεύτερη φορά που πήγε για τον έλεγχο της κατάστασής του το αίμα του μολύνθηκε από άγνωστο μικρόβιο και απεβίωσε στις 16 Ιανουαρίου 1992. Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του για το τυχαίο τροχαίο με το τρόλεϊ χωρίς επιβάτες, για τον τροχονόμο που βρέθηκε εκεί τέτοια ώρα, την μεταφορά του χωρίς ασθενοφόρο και την μόλυνση του αίματός του ενώ πήγαινε για τον έλεγχο του ποδιού του»…
Όπως και να έχει, η εργογραφία του Νίκου Βεργίδη παραμένει σήμερα μοναδική και για έναν ακόμη, βαθύτερο και ουσιαστικότερο, λόγο: επειδή υπήρξε αποτέλεσμα ΑΥΘΕΝΤΙΚΗΣ σκέψης, και όχι στείρας αντιγραφής, κάτι που σπανίζει τόσο πολύ στον σύγχρονο νεοελληνικό στοχασμό! Ό,τι και να ήταν, ό,τι και να υπήρξε, ο Νίκος Βεργίδης ήταν ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ, με την έννοια ότι το έργο του ήταν αποκλειστικά και μόνο προϊόν της δικής του σκέψης και όχι απομίμηση της σκέψης ξένων ή παλαιότερων συγγραφέων κι ερευνητών. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι γνωρίζοντες τον κατατάσσουν δίπλα στους Έλληνες πνευματικούς δημιουργούς, ακόμη και μύστες-καθοδηγητές του συμπαντικού πανελληνισμού…