- Η κορύφωση της αρχαίας ελληνικής στρατηγικής
- Μια διαφορετική συλλογιστική προσέγγιση
17.2.2019
Του Μάθιου Αρώνη
Αρχές Ιουλίου του 371 π.Χ. Ο στρατηγός των Θηβαίων, Επαμεινώνδας, σκεπτικός και υπό την απειλή επικείμενης επίθεσης, στις προσεχείς ημέρες, από την τελειότερη μέχρι τότε πολεμική μηχανή του αρχαίου ελληνικού κόσμου, τους Σπαρτιάτες, συλλογίζεται τρόπους για πιθανή νικηφόρα αντιμετώπισή τους.
Οι πιθανότητες με αντικειμενικά κριτήρια όμως, είναι υπέρ του αντιπάλου, λόγω συγκριτικής υπεραριθμίας του (11.000 Λακεδαιμόνιοι έναντι 6.000 Θηβαίων) 1/2 περίπου, αλλά όπως προείπαμε και 1/1 να ήταν, πάλι οι Λακεδαιμόνιοι ήταν η τελειότερη πολεμική μηχανή εκείνης της εποχής.
Κι όμως ο Θηβαίος στρατηγός δεν πτοείται, αλλά αντιθέτως... βυθίζεται αποφασιστικά στην στρατηγική σκέψη του, σαν αλλοτινός πολυμήχανος Οδυσσέας, μελετώντας κάθε ωφέλιμη παράμετρο... και ναι... αποφασίζει να εφαρμόσει μια πρωτοπόρα και παράτολμη δράση. ΤΗΝ ΛΟΞΗ ΦΑΛΑΓΓΑ.
Δηλαδή χτύπημα με “σφύρα” στο κεφάλι του φιδιού, στο ισχυρότερο τμήμα του αντιπάλου μέχρι καταλύσεώς του. Κι αν τσακιστεί η κεφαλή, το σώμα θα καταρρεύσει.
Έτσι στο υπόλοιπο της παρατάξεώς του θα πράξει εκ πρώτης “άρνηση μάχης”.
Το σχέδιο στην σύλληψή του είναι απλό αλλά εξαιρετικά ευφυές.
Έχει μόλις 6.000 άνδρες που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και να νικήσουν 11.000 όπως είπαμε.
Αντλεί, λοιπόν, από το κέντρο και το δεξί τμήμα της παρατάξεώς του, δυνάμεις και τις τοποθετεί στο αριστερό κέρας δημιουργώντας ισχυρότατη τοπική υπεροχή ακριβώς απέναντι από την ηγήτορα κεφαλή των Σπαρτιατών. Εκεί όπου θα βρίσκεται και ο Βασιλέας Κλεόμβροτος.
Έτσι η θηβαϊκή παράταξη τοποθετείται με άνισο βάθος.
Οι περισσότεροι υπερασπιστές των Θηβών θα πολεμήσουν στην αριστερή πτέρυγα, ενώ στο κέντρο και στα δεξιά παρατάσσονται εξ ανάγκης οι λιγότεροι άνδρες όπου θα αποφύγουν να εμπλακούν στη μάχη. Πιο συγκεκριμένα, ο Επαμεινώνδας παρατάσσει τους στρατιώτες του, με ΛΟΞΗ από αριστερά προς τα δεξιά απομάκρυνση από το μέτωπο του αντιπάλου με βάθος 50 ανδρών στην αριστερή πτέρυγα κρούσης, ενώ στο κέντρο και στα δεξιά του στρατεύματος παρατάσσει τους στρατιώτες σε βάθος ΜΟΛΙΣ 6 ανδρών. Η αριστερή πτέρυγα θα εξαπολύσει επίθεση στην αντίστοιχη δεξιά του Κλεόμβροτου (όπου αυτός έχει σταθερό βάθος 12 ανδρών σε όλη του την παράταξη, όπως άλλωστε όλοι οι ελληνικοί στρατοί εκείνης της περιόδου) αλλά οι υπόλοιποι θηβαίοι οπλίτες -κέντρο και δεξιά- έχουν διαταχθεί να κρατήσουν αμυντική στάση -άρνηση μάχης- και να επιτεθούν μόνο όταν οι συνθήκες θα είναι ευνοϊκές.
Φυσικά υπάρχει και η κατάλληλη παραπλάνηση για την υλοποίηση του σχεδίου και έτσι στο πεδίο της μάχης συνυπάρχει και η στρατηγική κάλυψης του ασθενούς τμήματος της θηβαϊκής παράταξης με την βοήθεια ελαφρών ιππέων που δημιουργούν παραπέτασμα σκόνης από χώμα του εδάφους πολύ πριν την έναρξη της μάχης.
Και η μάχη ξεκίνησε.
Και όλα έγιναν όπως τα σχεδίασε ο Επαμεινώνδας.
Το δεξί σπαρτιατικό κέρας βάθους 12 ανδρών, λύγισε από το ανελέητο σφυροκόπημα του “τοπικού” θηβαϊκού “θηρίου” βάθους 50 ανδρών και διαλύθηκε.
Ακολούθησε πανωλεθρία και χάος στο υπόλοιπο σπαρτιατικό στράτευμα καταμαρτυρώντας την λεγόμενη χαρακτηριστική “Τροπή” για να στηθεί αργότερα στο σημείο το “Τρόπαιο” της μάχης.
Έτσι στις 6 Ιουλίου του 371 π.Χ. στα Λεύκτρα, η Ιστορία έγραψε πως οι λίγοι κατενίκησαν τους πολλούς, ισχυρούς και αήττητους με το τέχνασμα της τοπικής υπεροπλίας. (Η στρατηγική μάχης σε “στενά” είναι και αυτή πολύ κοντά στην ουσία της λοξής φάλαγγας όπου οι λίγοι μπορούν με μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας να αντιμετωπίσουν τους πολλούς).
Δυστυχώς η σπαρτιατική φάλαγγα ήταν άκαμπτη και χωρίς στρατηγική ευελιξία. Ήταν απλά ένας πολύ ισχυρός και θαρραλέος “τοίχος” όπου... κατέρρευσε εκείνη την ημέρα... κάνοντας τεράστιο θόρυβο σε όλο τον Ελλαδικό κόσμο.
Οι απώλειες των Σπαρτιατών ήταν πολύ μεγάλες. Από τους 700 Σπαρτιάτες σκοτώθηκαν περίπου οι 400. Έπεσαν επίσης στο πεδίο της μάχης άλλοι 600 Λακεδαιμόνιοι (Περίοικοι, Νεοδαμώδεις κ.ά.). Εκτός όμως από τις απώλειες σε έμψυχο υλικό, τεράστια σημασία είχε το ηθικό πλήγμα της Σπάρτης. Όσο για τους Θηβαίους ο Παυσανίας αναφέρει ότι σκοτώθηκαν μόλις 47 και μερικοί άλλοι Βοιωτοί, όμως οι απώλειες αυτές φαντάζουν πολύ μικρές και ίσως να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Εδώ όμως το θέμα μας δεν είναι η μάχη στα Λεύκτρα, αλλά η ΛΟΞΗ ΦΑΛΑΓΓΑ.
Ας δώσουμε και μια φιλοσοφική χροιά με μια διαφορετική προσέγγιση.
Αν λοιπόν ισχυριζόμουν πως όλοι χρησιμοποιείτε την στρατηγική της λοξής φάλαγγας στην καθημερινότητά σας χωρίς να το αντιλαμβάνεστε, οι περισσότεροι μάλλον δεν θα με πιστεύατε.
Κι όμως αν ξεκινούσα το παιχνίδι των ερωτήσεων της “Μαιευτικής” του Σωκράτη... από τις απαντήσεις σας, μόνοι σας θα διαπιστώνατε πως έχω δίκιο.
Επειδή... η ουσία της στρατηγικής της λοξής φάλαγγας δεν έχει τόση σχέση με το σχήμα της παράταξης, όσο με την ποσόστωση των υπέρ και των κατά. Των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων. Ελάτε... το κάνουμε όλοι. Είναι στην ανθρώπινη εγωιστική φύση μας.
Εκθέτουμε τα πλεονεκτήματα και τις δυνατότητές μας και αποσύρουμε-αποκρύπτουμε τα μειονεκτήματα και τις αδυναμίες μας. Δημιουργούμε “παραπέτασμα καπνού” να μην δείχνουμε τις τρωτές αδυναμίες μας και σε ό,τι είμαστε καλοί το προβάλλουμε ως πρωταγωνιστικό χαρακτηριστικό στοιχείο μας.
Τελικά δεν είμαστε και τόσο Σπαρτιάτες, αλλά αρχαίοι Θηβαίοι και καλά κάνουμε, γιατί σε ένα κόσμο λύκων θα πρέπει να αντιπαραβάλλουμε και εμείς ισχυρά σαγόνια για να επιβιώσουμε, καλύπτοντας όμως ταυτόχρονα την Αχίλλειο πτέρνα μας από τα μάτια του “εχθρού”.
ΗΘΙΚΟ ΔΙΔΑΓΜΑ
Η ακαμψία δεν βοηθά αλλά αυτοκαταστρέφει. Δεν χάνουμε ποτέ την ελπίδα μας έστω κι αν έχουμε να αντιμετωπίσουμε ολόκληρα βουνά.
Σχεδόν πάντα υπάρχει λύση και αν δεν φαίνεται πως υπάρχει θα πρέπει να δημιουργήσουμε εμείς, την δική μας ΛΟΞΗ ΦΑΛΑΓΓΑ.