Η δηλητηρίαση του πράκτορα Λιτβινένκο

3.9.2008

Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη

Στις 31 Δεκεμβρίου 1999 συνέβη στη Ρωσία κάτι για πολλούς εντελώς αναπάντεχο· ξεκίνησε μια νέα εποχή για τη χώρα, με την ξαφνική παραίτηση του Προέδρου Μπορίς Γιέλτσιν και την ανάληψη του κορυφαίου ρωσικού κυβερνητικού πόστου από τον έως τότε πρωθυπουργό Βλαντίμιρ Πούτιν, πρώην αξιωματούχο της KGB και διοικητή στη δεκαετία του ’90 της διαδόχου υπηρεσίας της, της FSB. Ουσιαστικά επρόκειτο για «βελούδινο» πραξικόπημα κατά του Γιέλτσιν, ο οποίος – συνεχίζοντας την φθοροποιό πολιτική του Γκορμπατσόφ – οδήγησε τη Ρωσία στα πρόθυρα της διάλυσης. Όμως η μυστική επανάσταση της KGB στις 31 Δεκεμβρίου του 1999 σήμαινε το τέλος της παλιάς εποχής και την απαρχή μιας νέας, που οδηγούσε στην περίφημη κατά πολλούς 2η ΕΣΣΔ, δηλαδή εσωτερικό δυνάμωμα της Ρωσίας και ανάκτηση της επιρροής της τουλάχιστον στο λεγόμενο «εγγύς εξωτερικό» της (τις χώρες της άλλοτε Σοβιετικής Ένωσης).

Φυσικά η αυτοκρατορική αυτή πρόθεση του Πούτιν δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί με δημοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες άλλωστε ουδέποτε κατάφεραν να ριζώσουν στο ρωσικό λαό και την αχανή γαιομάζα του (τη μοναδική φορά που εφαρμόστηκαν οι φιλελεύθερες ιδέες στη Ρωσία, επί Γιέλτσιν, παραλίγο να διαλύσουν το κράτος!). Ήταν λοιπόν εξαρχής βέβαιο ότι ο νέος Ρώσος Πρόεδρος θα ακολουθούσε μια «σοβιετικού» τύπου εσωτερική και εξωτερική πολιτική, με μεθόδους καθαρού απολυταρχισμού, στην προσπάθειά του να τραβήξει τη χώρα του από το «βάλτο» στην οποία την έριξε αναμφισβήτητα το δίδυμο Γκορμπατσόφ-Γιέλτσιν...

Στο δρόμο του ο Πούτιν δεν ήθελε εμπόδια. Και το πιο βασικό εμπόδιο την εποχή που ανέλαβε ήταν οι λεγόμενοι «ολιγάρχες» της οικονομικής εξουσίας, εβραϊκής καταγωγής οι περισσότεροι και συνδεόμενοι με τον διεθνή ελευθεροτεκτονισμό. Απέναντι λοιπόν στη φιλελεύθερη ιδεολογία της αγοράς που έθεταν οι «ολιγάρχες», ο Πούτιν αντιπαρέθεσε σφόδρα μια νεομπολσεβικική αντίληψη αυταρχικού στυλ, που δεν είχε καθόλου διάθεση να συμβιβαστεί με τους κύκλους των νεόπλουτων της πατρίδας του. Θα ακολουθούσε έτσι μία δυνατή σύγκρουση ανάμεσά τους, μετά την οποία ο ένας από τους δύο αντιπάλους δεν θα είχε πια θέση στην «πίστα»... Πάντως, ο Πούτιν είχε απ’ την πρώτη στιγμή έναν ισχυρό, όπως αποδείχθηκε, σύμμαχο: τη λαϊκή κατακραυγή κατά των καπιταλιστών που απομυζούσαν τη χώρα, ζώντας μέσα σε αμύθητα πλούτη, την ώρα που οι επιστήμονές της καταντούσαν ζητιάνοι της Δύσης και οι γυναίκες της πόρνες πολυτελείας σε διάφορες γωνιές της Γης...

Ο Πούτιν ήταν αποφασισμένος να πετύχει στο σκοπό του, που δεν ήταν παρά η ολική επαναφορά της KGB στο σκληρό πυρήνα της εξουσίας του κράτους. Δε θα δίσταζε, προκειμένου να δει τη Ρωσία ξανά δυνατή, να άρει κάθε εμπόδιο που στεκόταν στη μέση του δρόμου του, ακόμα και με ανορθόδοξους τρόπους αν χρειαζόταν! Δεν άργησαν λοιπόν να «σημαδευτούν» οι εχθροί αυτής της πορείας τόσο εντός όσο και εκτός Ρωσίας. Και η αντιμετώπιση και τιμωρία εκείνων που, στη συνείδηση των οπαδών της νέας θεωρίας του «πουτινισμού», έριχναν ύπουλες μαχαιριές στο σώμα της «μάνας Ρωσίας» ήταν μόνο μία: θάνατος...

Την 1η Νοεμβρίου 2006 στο Λονδίνο ένας πρώην αξιωματούχος της KGB και της FSB, ο Αλεξάντρ Λιτβινένκο, ένιωσε έντονη αδιαθεσία και εισήχθη εσπευσμένα στο νοσοκομείο. Τις πρώτες μέρες η κατάστασή του καλυτέρευε και ετοιμαζόταν να πάρει εξιτήριο και να βγει έξω για να πραγματοποιήσει σημαντικές, όπως είχε προανακοινώσει, δηλώσεις. Ξαφνικά όμως ο Ρώσος πρώην κατάσκοπος άρχισε να καταρρέει· η επιδείνωση της υγείας του ήταν τόσο ραγδαία, που οι γιατροί αναγκάστηκαν να σηκώσουν τα χέρια ψηλά... Στις 23 Νοεμβρίου 2006, σύμφωνα με την ιατρική ορολογία, κατέληξε... Ο θάνατός του προκάλεσε ένα μίνι διπλωματικό σκάνδαλο μεταξύ της πατρίδας του, της Ρωσίας και της χώρας που τον φιλοξενούσε, της Μεγάλης Βρετανίας. Οι Άγγλοι ήταν κατηγορηματικοί: ο Λιτβινένκο δηλητηριάστηκε με θανατηφόρα ουσία που ρίχτηκε προφανώς μέσα στο ποτήρι του, άρα επρόκειτο για ξεκάθαρη και στυγνή δολοφονία!...

Ο νεκρός ζούσε στη Βρετανία από τις 1 Νοεμβρίου 2000 (ακριβώς τη μέρα που έξι χρόνια μετά μπήκε στο νοσοκομείο δηλητηριασμένος!), όταν και είχε διαφύγει από τη Ρωσία, όπου είχε σημαντικά προβλήματα με τη νέα εξουσία και τον ηγέτη της, τον Πούτιν. Αιτία της σύγκρουσής του με το νέο καθεστώς ήταν η υποστήριξή του προς το Ρωσοεβραίο μεγιστάνα «ολιγάρχη» Μπορίς Μπερεζόφσκι, ο οποίος υπήρξε από τους σημαντικότερους εχθρούς του Πούτιν. Ο Λιτβινένκο ήταν εκείνος που είχε ειδοποιήσει το Μπερεζόφσκι ότι ο Πούτιν (επικεφαλής τότε της FSB) τον διέταξε να τον εκτελέσει, προφανώς για να αρχίσει να «καθαρίζει» το δρόμο του προς το πραξικόπημα και την εξουσία, κι έτσι ο πάμπλουτος επιχειρηματίας έσωσε τελικά τη ζωή του. Από τότε κιόλας (ήταν το έτος 1998) ο Λιτβινένκο μπήκε στη «μαύρη λίστα» των επίδοξων πραξικοπηματιών και αναγεννητών της ΕΣΣΔ.

Ακολούθησε το κυνηγητό του πράκτορα που δεν εκτέλεσε την εντολή του Πούτιν επί δύο ολόκληρα χρόνια, μέχρι και το φθινόπωρο του 2000, οπότε και δραπέτευσε ουσιαστικά από τη χώρα του για την Αγγλία. Αλλά ούτε και στο εξωτερικό ο Λιτβινένκο έμεινε ήσυχος· ήδη είχε γνωριστεί με έναν άλλο, παλαιότερο, Ρώσο πολιτικό πρόσφυγα, τον ακαδημαϊκό Γιούρι Φελστίνσκι, ο οποίος ζούσε στις ΗΠΑ από το 1978. Οι δυο τους δημιούργησαν ένα βιβλίο με συνταρακτικές αποκαλύψεις κατά του νέου καθεστώτος, με τίτλο «Ανατινάζοντας τη Ρωσία», καθώς και την ταινία-ντοκιμαντέρ «Η πολιτική δολοφονία της Ρωσίας». Αποσπάσματα του βιβλίου άρχισαν να δημοσιεύονται στην εφημερίδα «Νόβαγια Γκαζέτα» (όπου εργαζόταν και η δημοσιογράφος Άννα Πολιτκόφσκαγια), μέχρι που η δημοσιοποίησή τους απαγορεύτηκε, όπως επίσης και η κυκλοφορία του βιβλίου και του φιλμ...

Δύο βουλευτές που βοήθησαν την προσπάθεια του Λιτβινένκο και του Φελστίνσκι ήταν ο Βλαντίμιρ Γκολοβλιόφ και ο Σεργκέι Γιούσενκοφ· όλως «περιέργως» δολοφονήθηκαν αμφότεροι, ο πρώτος στις 21 Αυγούστου 2002 και ο δεύτερος στις 17 Απριλίου 2003. Αλλά και ο ίδιος ο βοηθός αρχισυντάκτη της «Νόβαγια Γκαζέτα» και βουλευτής επίσης, ο Γιούρι Στεκοτσίχιν, έπαθε μία «μυστηριώδη» δηλητηρίαση και, αφού έπεσε σε κώμα, τελικά απεβίωσε στις 3 Ιουλίου 2003. Θαρρείς και ένα αόρατο χέρι σκόρπιζε το θάνατο σε κάθε τι που είχε σχέση με την περίπτωση Λιτβινένκο, σε κάθε τι που προκαλούσε προβλήματα στη νέα εξουσία...

Είχε προηγηθεί ένα άλλο δραματικό συμβάν. Στις 7 Οκτωβρίου 2006 στη Μόσχα δολοφονήθηκε η δημοσιογράφος Άννα Πολιτκόφσκαγια. Το έγκλημα συνέβη, όταν άγνωστος που την περίμενε μπροστά από το διαμέρισμά της, την πυροβόλησε μέσα στο ασανσέρ, καθώς αυτή ανέβαινε προς το σπίτι της. Η δολοφονημένη ήταν μία από τους σημαντικότερους επικριτές του καθεστώτος Πούτιν, έχοντας μάλιστα εκδώσει και το πολύκροτο βιβλίο «Η Ρωσία του Πούτιν», στο οποίο επιτίθεται αλύπητα στον τότε Ρώσο Πρόεδρο και στο περιβάλλον του. Φυσικά ο βίαιος θάνατός της, που προηγήθηκε μόνο κατά ενάμιση μήνα του θανάτου του Λιτβινένκο, προκάλεσε θόρυβο τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Ρωσίας. Πολλοί είδαν στη δολοφονία της αξιόλογης και ιδιαίτερα μαχητικής δημοσιογράφου άλλον έναν κρίκο στη σειρά αντι-πουτινικών παραγόντων, που προκαλούσαν προβλήματα στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας από τον Πρόεδρο Πούτιν.

Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι το Σεπτέμβριο του 2004 η Πολιτκόφσκαγια είχε υποστεί «παράξενη» δηλητηρίαση, ενώ ετοιμαζόταν να καλύψει το θέμα με την τραγωδία του Μπεσλάν και την εν ψυχρώ δολοφονία δεκάδων παιδιών-ομήρων στο σχολείο που κατέλαβαν Τσετσένοι τρομοκράτες. Η δηλητηρίαση, που έστειλε την Πολιτκόφσκαγια στο νοσοκομείο, την εμπόδισε τελικά να βγάλει «μεγάλες ειδήσεις», όπως είχε υποσχεθεί και πολλοί θεώρησαν ότι αποτελούσε κάποιου είδους προειδοποίηση ότι αποτελούσε στόχο συγκεκριμένων κύκλων κι ότι κινδύνευε κι η ίδια η ζωή της...

Πρέπει, τέλος, να γίνει οπωσδήποτε αναφορά και σε μια άλλη πολύ μυστήρια υπόθεση, αυτή της δηλητηρίασης του ηγέτη τότε της ουκρανικής (αντιρωσικής) αντιπολίτευσης Βίκτορ Γιούστσενκο, ο οποίος είχε εκφραστεί ανοιχτά υπέρ της προσέγγισης της χώρας του με τη Δύση και κατά των ρωσικών συμφερόντων στην περιοχή. Ακριβώς το διάστημα που ετοιμαζόταν να διεκδικήσει την προεδρία της Ουκρανίας, ο Γιούστσενκο έπεσε θύμα κύκλων, όπως λέγεται, της παλιάς KGB, που είχε ορκιστεί να ξαναφτιάξει μια μεγάλη πατρίδα που θα δεσπόζει στον ογκώδη ευρασιατικό χώρο. Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2004 ο Γιούστσενκο παρευρέθηκε σ’ έναν επίσημο δείπνο· λίγες ώρες αργότερα ένιωσε έντονους πόνους στην κοιλιά και τη μέση, ενώ το πρόσωπό του άρχισε να πρήζεται και να βγάζει εξανθήματα. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου και διαπιστώθηκε ότι είχε δηλητηριαστεί με διοξίνη... Ο Γιούστσενκο κατήλθε τελικά στις προεδρικές εκλογές της χώρας του στα τέλη του ίδιου εκείνου έτους με παραμορφωμένο πρόσωπο και κατά πολύ γερασμένος σε σχέση με πριν, και τελικά τα κατάφερε. Παρά το δυσμενές αρχικά αποτέλεσμα εις βάρος του, ακολούθησε η «πορτοκαλί επανάσταση» των φιλοδυτικών Ουκρανών (σε μια χώρα έντονα διχασμένη μεταξύ Δύσης και Ανατολής), με συνεχείς και καθημερινές ογκώδεις διαδηλώσεις κατά της φιλορωσικής ηγεσίας του Κιέβου, και τελικά ο Γιούστσενκο νίκησε: στις 23 Ιανουαρίου του 2005 ορκιζόταν πια Πρόεδρος της Ουκρανίας...