6.8.2020
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Μπήκαμε στην εποχή του κοροναϊού, ή αλλιώς -σύμφωνα με την αστρονομική ορολογία- εποχή του Υδροχόου. Ο κοροναϊός (COVID-19), είναι φανερό, ότι ήρθε για να μείνει. Απόδειξη, η αναπροσαρμογή των ηθών και εθίμων της καθημερινότητάς μας (όπως δείξαμε και στο κείμενό μας “Κρατάμε αποστάσεις” (Ο άνθρωπος της Νέας Εποχής). Ίσως για τους περισσότερους να είναι οδυνηρό, αλλά οι συνήθειες της παλιάς εποχής, ο τρόπος ζωής με τον οποίο μάθαμε να ζούμε, όλα αυτά ανήκουν πια στο παρελθόν. Η ανθρωπότητα θα πρέπει να ξεχάσει τις μέχρι πρότινος αξίες της, αφού νέα δεδομένα αναμένεται να επικρατήσουν σε πλανητικό επίπεδο.
Τα ίδια ισχύουν και στη γεωπολιτική. Ήδη, εξαιτίας της κρίσης του κοροναϊού, ολόκληρες χώρες δοκιμάζονται με τρόπο πρωτόγνωρο. Η συνοχή των κοινωνιών τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση. Ενώ και συνασπισμοί κρατών -όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση- έφτασαν στα πρόθυρα ακόμη και της διάσπασης, λόγω ασυμφωνίας στην αντιμετώπιση της πανδημίας, και βασικά των οικονομικών της συνεπειών. Είναι γεγονός, άλλωστε, ότι η παγκόσμια οικονομία αναγκαστικά θα επανεκκινηθεί, κι αυτό με τρόπο δραματικό. Ουκ ολίγοι φοβούνται ότι η ανθρωπότητα θα συρρικνωθεί ακόμη και πληθυσμιακά, με σοβαρό ενδεχόμενο να χαθεί οριστικά το ένα τρίτο του παγκοσμίου πληθυσμού...
Όλα τα παραπάνω, πέραν των δραματικών τους διαστάσεων, αλλάζουν τελείως τους συσχετισμούς ανά τον κόσμο. Ήδη “χαρισματικοί” ηγέτες, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ ή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία, εκμεταλλεύτηκαν τη χαοτική δυναμική που δημιούργησε η πανδημία του κοροναϊού και άδραξαν την ευκαιρία, αποτολμώντας κινήσεις που άλλοτε θα έμοιαζαν με καθαρή τρέλα! Είναι σίγουρο δε, πως θα τους μιμηθούν και άλλοι ηγέτες: για παράδειγμα, στην τολμηρή κίνηση του Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως σε τζαμί απάντησαν οι Ισραηλίτες, δηλώνοντας πως σκέφτονται σοβαρά να χτίσουν ξανά τον ναό του Σολομώντα, καταργώντας το τζαμί Αλ Άκσα των Ιεροσολύμων! Μ' αυτά και μ' αυτά, το παγκόσμιο χάος επιτείνεται...
Οι ανακατατάξεις που αναμένονται, τόσο τα επόμενα χρόνια όσο και τους επόμενους κυριολεκτικά μήνες, στο γεωπολιτικό σκηνικό του πλανήτη θα είναι χωρίς αμφιβολία συγκλονιστικές. Οι υπερδυνάμεις, και κυρίως οι ΗΠΑ και η Κίνα, είναι σαφές ότι θα μπουν τώρα γρηγορότερα σε τροχιά τελικής σύγκρουσης, η οποία πιθανότατα θα απολήξει με θερμοπυρηνικό Αρμαγεδδώνα και πραγματικό “τέλος της ιστορίας”... Στη μέση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έπεται να γνωρίσει μία πρωτοφανή παρακμή, με τελικό στάδιο τη διάλυσή της, εφόσον ήδη το “πουλόβερ” άρχισε να “ξηλώνεται” -όπως θα έλεγε και ο Άγιος Παΐσιος- μετά την πρόσφατη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Η δε Ρωσία θα αποτελέσει αναπόφευκτα τον ρυθμιστή του Γ΄ παγκοσμίου πολέμου Δύσης-Ανατολής, αφού η πλάστιγγα θα γείρει με το μέρος αυτού που θα συμμαχήσει η ανερχόμενη “κόκκινη αρκούδα” του Πούτιν.
Ένα νέο υπερόπλο, το “βιολογικό όπλο”, θα κάνει πλέον μαζικά την εμφάνισή του, ειδικά μετά τη ραγδαία εξάπλωση του μεταλλαγμένου νέου κοροναϊού (COVID-19) που βιώνει η ανθρωπότητα εδώ και 9 μήνες. Δεν χρειάζονται συμβατικά μέσα πολέμου, όταν μπορείς να εξοντώσεις τον αντίπαλο με την εξαπόλυση εναντίον του μικροβίων και ιών! Ύπουλα μέσα θα είναι τα πολεμικά μέσα του μέλλοντος, με την υλοποίηση μεθόδων που μόνο σατανικός νους θα μπορούσε άλλοτε να εμπνευστεί. Όλο και περισσότερο ο άνθρωπος θα καλείται να αντιμετωπίζει άγνωστους, “αόρατους”, εχθρούς, τους οποίους θα δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει ακριβώς λόγω της άγνωστης ή απροσδιόριστης ταυτότητάς τους...
Μία παράμετρος που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα, είναι ότι η κρίση του κοροναϊού δίνει την ευκαιρία σε “άδηλες” υπερ-κρατικές (και υπερ-εθνικές) δυνάμεις να κάνουν τώρα εντυπωσιακά την εμφάνισή τους στο παγκόσμιο προσκήνιο. Λέσχες, στοές και ιερατεία, που έως πρόσφατα έπαιζαν έναν μάλλον παρασκηνιακό ρόλο στις εξελίξεις, κινούμενα πέρα και πάνω από κυβερνήσεις, θα μπορούν πλέον να μετουσιωθούν σε πιο συγκροτημένες δομές, με ό,τι κάτι τέτοιο θα συνεπάγεται για τις ισορροπίες του μελλοντικού κόσμου που σχηματίζεται. Ποιος θα μπορούσε να αποκλείσει τα επόμενα χρόνια η “πλανηταρχία” να μην ανήκει πλέον στις ΗΠΑ ή σε κάποια άλλη κρατικού τύπου δύναμη, αλλά σε μία παγκόσμιας κλίμακας υπερ-οργάνωση, που θα ίσταται υπεράνω των πολιτικών κτλ. ηγετών και θα ορίζει τα πράγματα πάνω στον πλανήτη;
Όπως γράφει η Ρωξάνη Καπαντζάκη, ερευνήτρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, σε άρθρο της (5 Μαΐου 2020, huffingtonpost.gr), “...η πανδημία αποτελεί τη νέα κανονικότητα του κόσμου μας με τις πρότερες αξίες και μοντέλα να δοκιμάζονται. Η παγκοσμιοποίηση και η εμβάθυνση της συνεργασίας και αλληλεγγύης των διεθνών οργανισμών φαίνεται να περνάει σε δεύτερη μοίρα καθώς μια κοινωνία που είναι χτισμένη ως επί το πλείστον με οικονομικούς όρους βρίσκεται απροετοίμαστη ενώπιον μιας απρόοπτης κατάστασης. Ο κορονοϊός έθεσε ενώπιον της ανθρωπότητας έναν καθρέφτη όπου το είδωλό της εμφανίζεται ατελές και αδύναμο να στηριχτεί αποκλειστικά σε οικονομικούς όρους, εφόσον ο άνθρωπος είναι ο φορέας κάθε δραστηριότητας και η ζωή του είναι πολύτιμη. Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις θα γίνουν πλήρως εμφανείς όταν θα κοπάσει ο κίνδυνος της πανδημίας”.
Πράγματι, αυτό που έγινε γνωστό τα προηγούμενα χρόνια ως “παγκοσμιοποίηση”, και που στηρίχθηκε σχεδόν αποκλειστικά πάνω σε οικονομικά θεμέλια, φαίνεται ότι καταρρέει υπό το βάρος της νέας εποχής του κοροναϊού. Κι αυτό από μόνο του αποτελεί μία ακόμη βασική συνιστώσα των νέων διεθνών σχέσεων που αναδύονται μετά την πανδημία του κοροναϊού. Ο κόσμος του 21ου αιώνα, όπως τουλάχιστον τον οραματίστηκαν οι ιδεολόγοι του “θριαμβεύοντος” νεοφιλελευθερισμού (καπιταλισμού) πριν από σχεδόν 30 χρόνια, δεν θα είναι ο μονολιθικός κόσμος της “παγκόσμιας αγοράς”, αλλά κάτι τελείως διαφορετικό, που ούτε καν πέρασε από τον νου όλων όσων είχαν κάποτε -π.χ. τη δεκαετία του 1990- ανάλογες σκέψεις.
Πραγματικά, για ποια “παγκοσμιοποίηση” θα μπορούν πια να μιλούν ορισμένοι, όταν είναι ορατός ο κίνδυνος περιορισμού στο έπακρο των διεθνών μεταφορών, με χώρες ολόκληρες να κλείνουν ερμητικά τα σύνορά τους και να μετατρέπονται σε “φρούρια”; Η παγκοσμιοποίηση μοιάζει όλο και περισσότερο με ουτοπία, αφού οι “αρχιτέκτονές” της δεν μπόρεσαν να προβλέψουν το αναπάντεχο ενός θανατηφόρου ιού που αλλάζει άρδην τις παγκόσμιες ισορροπίες και απειλεί με καταστροφή ολόκληρο τον σύγχρονο πολιτισμό. Στην ουσία, οι θεωρητικές βάσεις της παγκοσμιοποίησης υπήρξαν εξ αρχής σαθρές, από τη στιγμή που τα υλικά πάνω στα οποία στηριζόταν αφορούσαν την προηγούμενη περίοδο του Ψυχρού πολέμου.
Ήδη κάποιοι αναλυτές κάνουν λόγο για “αποπαγκοσμιοποίηση” και για την άνοδο ενός ιδιόμορφου τοπικισμού, του “τεχνο-εθνικισμού”. Γράφει, για παράδειγμα, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων ο πρώην υπουργός και πρώην αν. εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ, Παναγιώτης Ρουμελιώτης, τα εξής: “...η κρίση του κορονοϊού έχει επιφέρει ζημιές όχι μόνο στην οικονομία των ΗΠΑ, αλλά και της Κίνας. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας θα αναγκαστεί να καθυστερήσει τις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία. Μπορεί επίσης να υπαναχωρήσει στην εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για αγορά επιπλέον προϊόντων και υπηρεσιών. Έτσι θα ενισχυθεί ο τεχνο-εθνικισμός στην Κίνα, ιδιαίτερα αν οι ΗΠΑ και η ΕΕ προωθήσουν άμεσα τον περιορισμό της οικονομικής εξάρτησής τους από την Κίνα. Ωστόσο η άμεση αποπαγκοσμιοποίηση θα έχει σοβαρό κόστος, ιδιαίτερα για χώρες που στηρίζονται στις εξαγωγές και τις υπηρεσίες της. Το βέβαιο είναι ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα πρέπει να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις προμήθειες φαρμάκων και υγειονομικού υλικού από τα εργοστάσια της Κίνας και της Ινδίας, που καλύπτουν το 80% της παγκόσμιας παραγωγής. Επίσης ο αγροτροφικός τομέας θα αποκτήσει περισσότερη εθνοκεντρική βάση, προκειμένου να εξασφαλίσουν οι διάφορες χώρες την κυριαρχία τους σε περιπτώσεις νέων πανδημιών. Ο μονοπωλιακός ρόλος των ψηφιακών αυτοκρατοριών (GAFAΜΙ δηλαδή των Google, Amazon, Facebook, Apple και Microsoft και BATHX δηλαδή των Baidou, Alibaba, Tencent, Huawei και Xiaomi) θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Επίσης η χώρα που θα ανακαλύψει πρώτη το αντίδοτο ή/και το εμβόλιο του κορωνοϊού θα αποκτήσει μεγαλύτερη γεωπολιτικη επιρροή. Γενικότερα, εάν οι ανταγωνισμοί αυτοί και η απο-παγκοσμιοποίηση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας εξελιχθούν σ’ ένα νέο «ψυχρό πόλεμο», τότε η αντιμετώπιση των πανδημιών στον κόσμο, της κάμψης της παγκόσμιας οικονομίας, οι συντονισμένες προσπάθειες για την καταπολέμιση της τρομοκρατίας, της κλιματικής αλλαγής, κ.ά., θα παρεμποδιστούν σοβαρά στο μέλλον”.
Ξημερώνει ένας νέος κόσμος, τελείως αλλιώτικος από αυτόν που μόλις αφήσαμε πίσω μας. Ο κοροναϊός δύναται να αποδειχθεί “σαρκοβόρος”, ως αναγραμματισμός του διεθνούς όρου “coronavirus” στη λατινική λέξη “carnivorous”, που με μια απλή μετάθεση κάποιων γραμμάτων σχηματίζεται (η λέξη αυτή σημαίνει “σαρκοβόρος”). Σ' αυτή την περίπτωση, εκείνο που η Εκκλησία αποκαλεί “οι έσχατοι χρόνοι” είναι πια επί θύραις. Δύναται όμως ο κοροναϊός να αποδειχθεί και “Κρόνου υιός”! Τότε, θα πρέπει να αναμένεται εκείνο που κάποιοι ονόμασαν “νέα χρυσή εποχή”, μια υπέρλαμπρη περίοδος για την ανθρωπότητα...