11.11.2020
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
Gen Z (Generation Z), ή ελληνιστί: Γενιά Ω. Η έσχατη γενιά μιας ολόκληρης εποχής, η γενιά που διαμορφώνεται μέσα σε συνθήκες πανδημικής κρίσης του Covid-19, προετοιμαζόμενη υπό όρους ασφυκτικούς για να μπορέσει να επιβιώσει στη Νέα Εποχή που ανατέλλει για την ανθρωπότητα...
Είναι η νέα γενιά, η οποία μαθαίνει να μην μετακινείται, όπως οι προηγούμενες γενιές με την ταχεία τότε εξέλιξη των μεταφορών και συγκοινωνιών, αλλά να κάθεται σπίτι της (“Μένουμε σπίτι” είναι ένα κεντρικό σύνθημα της κοροναϊκής εκστρατείας), επικοινωνώντας σχεδόν αποκλειστικά μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή και των διαφόρων διαδικτυακών εφαρμογών. Ίσως να μην αποτελεί σύμπτωση ότι την ίδια ακριβώς περίοδο έξαρσης του κοροναϊού τοποθετείται ταυτόχρονα, σε πλανητικό επίπεδο, το νέο υπερ-δίκτυο 5G. Το δίκτυο αυτό προηγμένης τεχνολογίας υποβοηθάει στην πραγματικότητα τους ανθρώπους, ειδικά μάλιστα τους νεώτερους, να έχουν γρηγορότερο ίντερνετ, συνεπώς να παραμένουν μέσα στο σπίτι.
Η Γενιά Ω μαθαίνει να ζει με επιδόματα, χωρίς τις γνωστές μας πλήρεις εργασιακές σχέσεις. Στην Ελλάδα πάνω από το 50% των νέων είναι επίσημα άνεργοι, ανεπίσημα δε είναι οπωσδήποτε πολύ περισσότεροι. Μετά τη μνημονιακή κρίση της δεκαετίας του 2010, ήρθε έπειτα ο Covid-19 να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την εργασιακή κατάσταση στη χώρα -και, σε κάποιο βαθμό, ευρύτερα στην Ευρώπη-, όπου οδεύουμε πια σε νέο εργασιακό μεσαίωνα. Βάλτε μέσα και την εισβολή των λαθρομεταναστών, με τα πάμφθηνα εργατικά χέρια, κι έτσι η Γενιά Ω της Ελλάδας και της Ευρώπης δεν θα γνωρίσει ποτέ τι σημαίνει κανονική εργασία, με πλήρη απασχόληση και ωράριο 8ώρου, ούτε φυσικά θα μάθει ποτέ τι σημαίνουν εργασιακά δικαιώματα. Οι σημερινοί νέοι, ειδικά οι κάτω των 30, θα θεωρούν τα μελλοντικά επιδόματα πείνας κάτι σαν “ευλογία”, που θα τους επιτρέπουν τουλάχιστον να έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και στο διαδίκτυο.
Αλλά και όσοι “τυχεροί” σημερινοί νέοι θα εργάζονται, αυτό θα γίνεται υπό αφόρητες συνθήκες εργασίας. Η τηλεργασία, ούτως ή άλλως, θα περικόψει αναπόφευκτα αμέτρητες θέσεις εργασίας (ήδη στα ταμεία των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων απομένουν ελάχιστοι) και η σημερινή ήδη διογκωμένη ανεργία θα ανέλθει στα ύψη και σε εφιαλτικά επίπεδα. Για πολλούς, δυστυχώς, η αυτοκτονία θα αποτελεί πια τη μοναδική “διέξοδο”, εφόσον θα αισθάνονται κοινωνικά απόβλητοι και άχρηστοι για την οικογένειά τους και για τον εαυτό τους τον ίδιο...
Η γενιά του κοροναϊού θα είναι, επιπροσθέτως, μία α-σεξουαλική γενιά: δεν θα ερωτεύεται με πάθος, όπως οι αμέσως προηγούμενες, και θα είναι σε γενικές γραμμές άνευρη απέναντι στο άλλο φύλο. Δεν είναι σίγουρα καθόλου συμπτωματικό το γεγονός ότι τα δύο παραδοσιακά φύλα -αρσενικό και θηλυκό- τείνουν να συγκλίνουν πια σε ένα “ά-φυλο” ενδιάμεσο φύλο, σε πλάσματα που δεν έχουν σαφή σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά ούτε και ερωτικά συναισθήματα. Ακόμη και το ντύσιμό τους παραπέμπει σ' αυτό: οι άνδρες γίνονται όλο και πιο πολύ θηλυπρεπείς και οι γυναίκες όλο και περισσότερο ανδροφέρνουν. Υπό αυτές τις συνθήκες -και με δεδομένη την άθλια οικονομική κατάσταση της μελλοντικά άεργης Γενιάς Ω- είναι εξαιρετικά αβέβαιη η ίδια η αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους, και κυρίως της λευκής φυλής, η οποία πλήττεται ανεπανόρθωτα από τις απανωτές εξελίξεις.
Μία μικρή ιστορική αναδρομή... Σήμερα πάνω στον πλανήτη κατοικούν παράλληλα έξι γενιές ανθρώπων. Όλοι όσοι γεννήθηκαν πριν το 1929 (το παγκόσμιο οικονομικό κραχ), εκ των οποίων ζουν πλέον ελάχιστοι, οι οποίοι ταυτίστηκαν με την περίφημη Μεγάλη Ύφεση. Έπειτα είναι εκείνοι που γεννήθηκαν από το 1929 έως το 1945, μεγαλώνοντας κατά τη διάρκεια των πολεμικών ταραχών και της οικονομικής καταστροφής. Η γενιά του λεγόμενου Baby Boomer είναι η αμέσως επόμενη (οι γεννηθέντες μεταξύ 1946 και 1965), που ονομάζεται έτσι από τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού στα χρόνια που ακολούθησαν τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Τέταρτη γενιά είναι η αποκαλούμενη Generation X, όσοι δηλαδή γεννήθηκαν μεταξύ 1965 και 1980, που βίωσε τη μετάβαση από την παλιά στην καινούρια εποχή, με τη ραγδαία άνοδο της τεχνολογίας και την καταστροφή του περιβάλλοντος. Πέμπτη γενιά είναι οι λεγόμενοι Millennials, εκείνοι που γεννήθηκαν μετά το 1980 και η παιδική και νεανική τους ηλικία στιγματίστηκε από συμβάντα όπως η 11η Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ και η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Και πάμε τώρα στην έκτη, την έσχατη γενιά, όσους είναι σήμερα κάτω των 30...
Όπως σωστά ειπώθηκε, “αυτή η γενιά τώρα κατανοεί συλλογικά ότι η καθημερινή ύπαρξη κάποιου μπορεί να αλλάξει εν μία νυκτί”. Όλα θα είναι ασαφή, το αύριο θα είναι αβέβαιο, δεν θα υπάρχουν πια σταθερές... Είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος, που τις δραματικές αυτές ώρες της πρώτης φάσης της Νέας Εποχής του κοροναϊού διαμορφώνουν μία εντελώς καινούρια ψυχοσύνθεση, τελείως άγνωστη στους παλαιότερους. Η μελλοντική πραγματικότητα της ανθρωπότητας αποκρυσταλλώνεται στον παρακάτω “δεκάλογο”:
1. Δεν θα υπάρχει αίσθηση ασφάλειας. Τα πράγματα μπορεί να μην είναι καθόλου τα ίδια από τη μια μέρα στην άλλη, ακόμη και από τη μια στιγμή στην άλλη.
2. Δεν θα υπάρχει σωματική επαφή μεταξύ των ανθρώπων, λόγω της μικροβιοφοβίας, και αυτό θα θεωρείται απολύτως φυσιολογικό. Χειραψίες κτλ. καταργούνται.
3. Η σύνδεση μεταξύ ανθρώπων θα γίνεται εξ αποστάσεως. Το περιβόητο Facetiming με φίλους που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά θα είναι απλώς μια καθημερινή ρουτίνα.
4. Η θεσμοθετημένη εδώ και αιώνες εκπαίδευση αντικαθίσταται από τη “μάθηση” που μπορεί να συμβεί οπουδήποτε και από οπουδήποτε. Η τηλε-εκπαίδευση καταργεί οριστικά τα σχολικά κτίρια και τις σχολικές αίθουσες, ενώ ο “καθηγητής” θα διδάσκει μέσω διαδικτυακών εφαρμογών, όπως το Skype, με τηλε-μαθήματα.
5. Οι νέες τεχνολογίες θα επηρεάσουν δραστικά στις κοινωνικές τελετές του ανθρώπου. Οι τρόποι με τους οποίους η ανθρωπότητα τιμούσε έως πρόσφατα τα ορόσημα της ζωής θα αλλάξουν δραματικά. Τόσο οι γιορτές όσο και το πένθος δεν θα απαιτούν πλέον φυσική σύγκλιση.
6. Ο άνθρωπος του μέλλοντος θα καταλάβει την πραγματικότητα του να έχεις ή και να μην έχεις κάτι. Όλοι οι οικονομικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί κτλ. αγώνες θα αλλάξουν τελείως μορφή, η έννοια της “επανάστασης” θα ανήκει πια για τα καλά στο παρελθόν.
7. Η έννοια του φυσικού ταξιδιού θα αντικατασταθεί από μία εικονική εμπειρία σκέψης ή φαντασίωσης. Η ανθρωπότητα του μέλλοντος θα ταξιδεύει πολύ λιγότερο ή και καθόλου σε σχέση με εκείνη του παρελθόντος. Μεγάλα “ταξίδια” θα πραγματοποιούνται με το φυσικό σώμα να βρίσκεται στον καναπέ του σπιτιού, μέσα απ' το μυαλό και μόνο.
8. Ο άνθρωπος του μέλλοντος θα έχει αυξημένη άνεση και σεβασμό για τη μοναξιά. Θα είναι όλο και πιο πολύ κλεισμένος στον εαυτό του, σε σημείο να μην επιθυμεί την κοινωνικοποίησή του, όπως εμείς την γνωρίσαμε.
9. Θα υπάρξουν τεράστιες επαγγελματικές ανατροπές, αφού επαγγέλματα που σήμερα θεωρούνται σεβαστά, στο εγγύς μέλλον θα είναι αχρείαστα για τον άνθρωπο. Αντίθετα, ειδικότητες πρώτης γραμμής και βασικοί εργαζόμενοι θα είναι όλο και πιο περιζήτητοι, για την επίλυση των άμεσων προβλημάτων.
10. Θα υπάρχει μία ευρύτερη αντίληψη για τα σημάδια των καιρών, που ενδεχομένως να αποτελούν κακά προμηνύματα του μέλλοντος, συνεπώς θα δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη. Περισσότερη έγνοια για το μέλλον, σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές που δεν πρόσεξαν έγκαιρα και, ως εκ τούτου, δεν πρόλαβαν το κακό.
Είναι όλα τα παραπάνω, που προδιαγράφουν έναν πραγματικά εντελώς καινούριο κόσμο, ένας απλός εφιάλτης, που όταν ξυπνήσουμε τα πράγματα θα 'ναι όπως παλιά; Μάλλον όχι. Ακόμη κι αν υπάρξουν εμβόλια, ο ιός δεν θα ξεριζωθεί ποτέ, λένε οι επιστήμονες. Ήρθε για να μείνει και να χαράξει μια νέα εποχή, μια νέα αυγή... Όπως δήλωσε πρόσφατα ο δισεκατομμυριούχος, ιδρυτής του fund “Bridgewater”, Ρέι Ντάλιο: “Ενώ το ξέσπασμα του κοροναϊού είναι καταστροφικό για όλους, μπορεί να αποτελέσει το σημείο εκείνο που θα ανοίξει τον δρόμο για μεγαλύτερη κοινωνική πρόοδο. Αυτή η κρίση θα είναι σύντομη και θα φέρει μια παγκόσμια αναδιάρθρωση. Ξέρω ότι είναι πολύς ο καιρός, αλλά αυτό δεν θα κρατήσει για πάντα. Η ανθρώπινη ικανότητα να προσαρμόζεται, να εφευρίσκει και να βγαίνει από αυτό είναι πολύ μεγαλύτερη. Στη φάση που θα ακολουθήσει μετά τον κοροναϊό, θα υπάρξουν άλματα στην ψηφιοποίηση, τα data και την ανθρώπινη σκέψη. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια τεχνολογική επανάσταση. Θα έλεγα ότι η κατανόηση των δεξιοτήτων της σκέψης ή η χρήση ψηφιακών μηχανισμών υποστήριξης για τη σκέψη θα είναι από τις πιο χρήσιμες δεξιότητες”...