23.12.2020
Του Ησαΐα Κωνσταντινίδη
“Σκότωσε”, άραγε, ο κοροναϊός (COVID-19) τις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις; Αυτό φοβούνται πολλοί διεθνείς αναλυτές και αθλητικογράφοι, αφού ήδη τα σημαντικότερα αθλητικά γεγονότα του 2020 ακυρώθηκαν -με πιο χαρακτηριστική την αναβολή των Ολυμπιακών αγώνων του Τόκιο (βλ. σχετική μας ανάλυση, εδώ )-, ενώ την ίδια ώρα τα πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, μπάσκετ κτλ., που άλλοτε γέμιζαν με φιλάθλους ολόκληρα γήπεδα, πραγματοποιούνται μπροστά σε άδειες εξέδρες. Αποτελούν, μήπως, όλα αυτά εφιαλτικές εικόνες από το (δυστοπικό) μέλλον;
Η πρώτη μεγάλη αθλητική διοργάνωση που ακυρώθηκε, πέφτοντας “θύμα” του COVID-19, υπήρξε το Euro 2020 (τελικό στάδιο του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου), λίγες ημέρες πριν συμβεί το ίδιο και με την Ολυμπιάδα του Τόκιο. Περί τα μέσα Μαρτίου του 2020, με την έξαρση παγκοσμίως του πρώτου κύματος του θανατηφόρου ιού, η UEFA [Ένωση Ευρωπαϊκών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών] αναγκάστηκε να αναβάλλει τη διοργάνωση για το 2021, ξεκαθαρίζοντας όμως πως το τουρνουά θα εξακολουθεί να είναι γνωστό ως “Euro 2020”. Μεταξύ άλλων, η UEFA ανέφερε τα εξής: “Πιστεύουμε ότι η μετακίνηση του Euro 2020 είναι η καλύτερη λύση για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Ελπίζουμε ότι θα βοηθήσει όλες τις διεθνείς και εγχώριες διοργανώσεις που βρίσκονται σε παύση”.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ακόλουθο απόσπασμα απάντησης που έδωσε, τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή ομοσπονδία σχετικά με το μέλλον των ποδοσφαιρικών διοργανώσεων: “Είναι πολύ νωρίς για να πούμε πότε θα παιχτεί ξανά ποδόσφαιρο. Όπως κάναμε από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, η UEFA θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τις εθνικές Αρχές για να δει την ανταπόκριση του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη κρίση”.
Ο προβληματισμός σχετικά με το πώς (και αν...) θα διεξαχθεί τελικά το Euro 2020 συνεχίζεται αμείωτος. Στα μέσα Οκτωβρίου του 2020 ο πρόεδρος της UEFA, Αλεξάντερ Τσέφεριν, αναγκάστηκε να δηλώσει δημόσια ότι ενδέχεται να γίνει δραστική αλλαγή σχεδίων για το Euro λόγω κοροναϊού, προσθέτοντας: “Θα αναθεωρήσουμε το πλάνο μας”... Όπως ανακοινώθηκε επίσημα, η UEFA προγραμματίζει μεν να πραγματοποιήσει το Euro 2020 το καλοκαίρι του 2021 -μετά την αναβολή του, το καλοκαίρι του 2020 εξαιτίας του COVID-19-, αλλά ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η διοργάνωση θα γίνει τελικά βάσει του πλάνου που είχε καταρτιστεί. Ούτε και οι συνθήκες που θα επικρατούν το καλοκαίρι του 2021, εξάλλου, μπορούν να προβλεφθούν αυτή την περίοδο με ασφάλεια. Συνεπώς, πολλά ενδέχεται να αλλάξουν ως προς την υλοποίηση της τελικής φάσης του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, το οποίο υπό κανονικές συνθήκες θα διεξαγόταν σε δώδεκα διαφορετικές χώρες, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού.
Δήλωσε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της ποδοσφαιρικής Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας, κ. Α. Τσέφεριν: “Είμαστε αισιόδοξοι πως όλα θα πάνε καλά για το Euro, αλλά δεν γίνεται να μην είμαστε και ανήσυχοι εξαιτίας του κορoνοϊού. Οπότε, δεν αποκλείεται να εξετάσουμε το ζήτημα και να αναθεωρήσουμε το πλάνο μας για τις 12 χώρες. Μπορεί αυτές να γίνουν 11, πέντε ή μία. Θα το δούμε πώς θα πάει”. Άρα, τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση ο αρχικός σχεδιασμός, καθώς είναι αμφίβολο αν -υπό όρους κοροναϊκής κρίσης και πανδημίας- θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν την κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση δώδεκα διαφορετικές χώρες. Κάτι που, έτσι κι αλλιώς, είτε με κοροναϊό είτε χωρίς, αποτελούσε μεγάλη πρόκληση για την UEFA και τις διοργανώτριες χώρες...
Σημαίνουν τα παραπάνω, το τέλος του αθλητισμού όπως τον γνωρίζουμε; Σίγουρα, ναι. Η απάντηση είναι καταφατική. Ο ιός που ξεκίνησε από την Ουχάν της Κίνας έχει αλλάξει ήδη άρδην την καθημερινότητά μας, αλλά και τον προγραμματισμό μας για το εγγύς ή απώτερο μέλλον. Ουδείς είναι σε θέση σήμερα να πει με βεβαιότητα πώς θα είναι ο τρόπος ζωής των ανθρώπων τα επόμενα χρόνια. Ιδιαίτερα για τον αθλητισμό, οι συνέπειες φάνηκαν ήδη μέσα στο 2020, με την απώλεια εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, τόσο από τον μηδενισμό των εισπράξεων εκ των εισιτηρίων στα στάδια, όσο και από την έλλειψη τηλεοπτικών κτλ. δικαιωμάτων λόγω της ακύρωσης όλων των μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων.
Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε; Στο σημείο Μηδέν, όπου ο οργανωμένος αθλητισμός (επαγγελματικός, αλλά και ερασιτεχνικός) βλέπει από τη μία τα έσοδά του να μειώνονται δραματικά, καθώς δεν έχει να λαμβάνει από εισιτήρια, τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες, διαφημίσεις, συνδρομές αθλουμένων κτλ., και από την άλλη καλείται να διαχειριστεί προγραμματισμένα έξοδα συντήρησης εγκαταστάσεων, μισθοδοσία ανθρώπινου δυναμικού -αθλητών, προπονητών, γυμναστών, διοικητικών στελεχών, βοηθητικού προσωπικού-, πάγια έξοδα λειτουργίας και τυχόν χρέη... Πώς, λοιπόν, ο οργανωμένος αθλητισμός θα αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις υπό αυτές τις, αφόρητες πραγματικά, συνθήκες;
Αλλά και ως θέαμα και μόνο... Ο αθλητισμός δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος. Παγκοσμίου βεληνεκούς αθλητικά πανηγύρια, όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες ή τα Μουντιάλ ποδοσφαίρου και μπάσκετ, θα διεξάγονται πλέον με τελείως διαφορετικό τρόπο. Τέρμα τα γεμάτα στάδια, με το ντελίριο ενθουσιασμού που επικρατούσε... Τώρα, στην καλύτερη περίπτωση, θα τηρούνται αποστάσεις, έτσι που να βλέπουμε στις κερκίδες το φαινόμενο τήρησης αποστάσεων, όπου οι οπαδοί θα είναι μακριά ο ένας από τον άλλο, ενώ φυσικά οι εξέδρες θα είναι πλήρεις μόνο κατά το ένα τρίτο, για παράδειγμα, ή και λιγότερο. Εικόνα που θα μοιάζει θλιβερή, καταθλιπτική, για να μην πούμε παράλογη ή σουρεαλιστική...
Οπωσδήποτε, τα μέτρα ασφαλείας που πρόκειται να επιβληθούν στους αθλητικούς χώρους εξαιτίας του κοροναϊού, θα περιλαμβάνουν την υποχρεωτική χρήση μάσκας, ίσως όχι μόνο για τους θεατές, αλλά και για τους ίδιους τους αθλητές! Κι αυτό, για να μην “κολλάει” ο ένας τον άλλο, κτλ. Φαντάζεται κανείς τι είδους θέαμα θα είναι αυτό; Μία μηχανιστικού τύπου εικόνα, βγαλμένη μέσα από φουτουριστικό θρίλερ, όπου οι αθλητές, εν είδει ανθρωπομηχανών-ρομπότ, θα κινούνται μηχανικά εντός του αγωνιστικού χώρου, με όλα όσα συνεπάγεται κάτι τέτοιο για την αγωνιστική κατάσταση των ιδίων, αλλά και την ψυχολογία των φιλάθλων. Ασφαλώς, και οι ίδιοι οι κανονισμοί των διαφόρων αθλημάτων θα αλλάξουν ριζικά, έτσι ώστε να τηρούνται με αυστηρότητα οι πρωτοφανείς νόρμες -αποστάσεις κτλ.- της Νέας Εποχής. Έρχεται ένας καθαρά αυτοματοποιημένος αθλητισμός, σαν μέσα σε εικονική πραγματικότητα.
Και μιας και ο λόγος περί πλασματικής αντίληψης των πραγμάτων, ποιος θα μπορούσε να αποκλείσει το ενδεχόμενο, το μέλλον των ιδίων των αθλημάτων να είναι καθαρά “απεικονιστικού” χαρακτήρα, ως σε play-station, ως ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι; Κατ' ουσίαν, και σταδιακά, δεν θα υπάρχει πλέον ιδιαίτερη διαφορά ανάμεσα στον ζωντανό παίχτη και τον “παίχτη” του video-game. “Η ασφάλεια πάνω απ' όλα”, “μένουμε σπίτι” και “τηρείτε αποστάσεις”, αυτά δεν είναι τα βασικά συνθήματα των νέων καιρών; Ασφάλεια για τους αθλητές και τους θεατές, που επιτυγχάνεται μόνο μέσω του “τηλε-αθλητισμού”, δηλαδή των εξ αποστάσεως αθλητικών αναμετρήσεων. Η διεξαγωγή αγώνων χωρίς ή με ελάχιστους θεατές, αποτελεί μόνο την αρχή.
Η καταπολέμηση του ιού, ως νέας μορφής αθλητικός αγώνας... Γιατί όχι; Η αναμέτρηση με τον κοροναϊό περιέχει όλα τα βασικά στοιχεία μιας “παραδοσιακής” αθλητικής αναμέτρησης: την πρόκληση, τον συναγωνισμό (ή και ανταγωνισμό), το απρόβλεπτο αποτέλεσμα, την έντονη παραγωγή συναισθημάτων και την αγωνία, καθώς και τη μεγάλη επιρροή στη ζωή των ανθρώπων. Ο αθλητισμός των καινούριων πλανητικών δεδομένων, ως αθλητισμός “νεκρικού” χαρακτήρα· το υγιές σώμα που θα διασφαλίζεται μέσα από μια μετα-νεωτερική, ίσως και μετα-ανθρώπινη, μυητική διαδικασία. Με δυο λόγια: η επιστροφή-αναβίωση της αρχαιοελληνικής έννοιας του αθλητισμού, όμως σε μία σύγχρονη δυσάρεστη εκδοχή της.